Wszystkie maszyny i urządzenia mogące stwarzać zagrożenie albo służące ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia, mienia lub środowiska podlegają tzw. ocenie zgodności. Ocena zgodności może być połączona z kontrolą wewnętrzną na etapie wykonania maszyny, może to być badanie typu WE, czyli badanie określonego typu maszyny przez jednostkę upoważnioną albo tzw. pełne zapewnienie jakości, które ma miejsce wówczas, gdy jednostka notyfikowana ocenia i zatwierdza system jakości producenta maszyn oraz monitoruje jego stosowanie.
W Polsce wymagania zasadnicze określa rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) – dalej r.z.w.m. Zgodnie z procedurami określonymi w załącznikach do r.z.w.m. może to być badanie typu WE, czyli badanie określonego typu maszyny przez jednostkę upoważnioną (notyfikowaną) lub tzw. pełne zapewnienie jakości, które ma miejsce wówczas, gdy jednostka notyfikowana ocenia i zatwierdza system jakości producenta maszyn oraz monitoruje jego stosowanie.
Ocena zgodności połączona z kontrolą wewnętrzną na etapie wykonania maszyny jest procedurą, zgodnie z którą producent (albo jego upoważniony przedstawiciel) zapewnia i oświadcza, że dana maszyna spełnia wymagania zasadnicze określone w r.z.w.m. Producent musi przeprowadzić m.in. odpowiednie badania i próby części składowych, osprzętu lub gotowych maszyn, aby ustalić, czy ich projekt lub wykonanie pozwalają na bezpieczny montaż i oddanie maszyny do użytku. Sprawozdania i wyniki tych badań podlegają włączeniu do dokumentacji technicznej. Dokumentacja techniczna powinna być dostępna przez okres przynajmniej 10 lat od daty produkcji maszyny, a w przypadku produkcji seryjnej - od daty wyprodukowania ostatniego egzemplarza.
Badanie typu WE jest procedurą, według której jednostka notyfikowana bada, stwierdza i zaświadcza, że reprezentatywny model maszyny spełnia przepisy r.z.w.m. Badanie typu WE przez jednostkę notyfikowaną następuje na wniosek producenta, który do wniosku załącza dokumentacje techniczną oraz egzemplarz maszyny, której typ będzie badany przez tę jednostkę notyfikowaną.
Jeżeli badanie wykaże, że dany typ maszyny spełnia wymagania przepisów r.z.w.m., jednostka notyfikowana wydaje składającemu certyfikat badania typu WE. Producent i jednostka notyfikowana maja obowiązek przechowywać kopię tego certyfikatu, dokumentacji technicznej i wszystkich odpowiednich dokumentów przez 15 lat od daty wydania certyfikatu.
Producent ma obowiązek informować jednostkę notyfikowaną o wszelkich zmianach wprowadzanych do zatwierdzonego typu i przestrzegać, by produkowana maszyna była zgodna z aktualnym stanem wiedzy technicznej.
Pełne zapewnienie jakości jest procedurą, zgodnie z którą jednostka notyfikowana ocenia i zatwierdza system jakości producenta maszyn określonych w załączniku nr 5 do r.z.w.m. oraz monitoruje jego stosowanie. Producent musi posiadać zatwierdzony, podlegający nadzorowi, system jakości w odniesieniu do projektu, wytwarzania, końcowej kontroli i badań - stosownie do określonych wymagań.
Na podstawie posiadanego certyfikatu producent przekazuje nabywcy certyfikowanej maszyny pisemną deklarację zgodności. W deklaracji zgodności producent zapewnia i oświadcza, że dana maszyna odpowiada typowi opisanemu w procedurze badania typu WE. Na potwierdzenie tego wytwórca oznakowuje maszynę znakiem zgodności CE i sporządza ww. deklarację.
Zgodnie z załącznikiem nr 5 do r.z.w.m. kategorie maszyn, do których ma zastosowanie jedna z procedur oceny zgodności, to m.in.: pilarki tarczowe do cięcia drewna lub mięsa i podobnych materiałów, strugarki wyrówniarki i strugarki grubiarki do obróbki drewna, pilarki taśmowe do cięcia drewna oraz mięsa i podobnych materiałów, maszyny kombinowane do obróbki drewna i podobnych materiałów, wielowrzecionowe czopiarki i dolnowrzecionowe frezarki pionowe do obróbki drewna itp., przenośne pilarki łańcuchowe do drewna, prasy (w tym prasy krawędziowe) do obróbki metali na zimno, wtryskarki i prasy do tworzyw sztucznych lub gumy, maszyny do robót podziemnych: lokomotywy i wózki hamulcowe oraz hydrauliczne obudowy zmechanizowane.
Na podstawie nowelizacji r.z.w.m. z 2011 r. oceną zgodności zostały objęte maszyny do stosowania pestycydów, tj. substancji syntetycznych lub naturalnych, stosowanych do zwalczania organizmów szkodliwych lub niepożądanych, używanych głównie do ochrony roślin uprawnych, lasów, zbiorników wodnych, ale również zwierząt, ludzi i produktów żywnościowych.
Edward Kołodziejczyk