Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Jak obliczyć czas pracy specjalisty bhp, który w siedzibie firmy pracuje od 7.00 do 15.00? Umowa nie przewiduje elastycznego czasu pracy. Czas pracy jest określony, kiedy jedzie wizytować budowy - jest w "pracy" np. 4.00-20.00, gdzie od 4.00 do 8:00 podróżuje, potem 8.00-16.00 jest na budowie i następnie od 16.00 wraca do domu.

Jak obliczyć czas od 4:00 rano i później po 15.00?

Odpowiedź

Czas dojazdu do miejsca wykonywania pracy (w tym przypadku kontroli stanu bhp na budowie), a także powrót z tego miejsca, nie będzie wliczany do czasu pracy. Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi co najmniej 11-godzinny odpoczynek dobowy.

Uzasadnienie

Problematyka wliczania czasu podróży służbowej do czasu pracy oparta jest na wykładni przepisów ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., definiujących w art. 128 k.p. czas pracy oraz w art. 775 k.p. podróż służbową. Na tle tych przepisów ukształtowane zostało orzecznictwo sądowe oraz poglądy doktryny, które przyjmują, że przy rozliczaniu czasu pracy w podróży służbowej obowiązuje zasada, że dojazdu do miejsca wykonania zadania wynikającego z podróży służbowej oraz powrotu nie wlicza się do czasu pracy, z wyjątkiem przypadków, gdy podczas przejazdu pracownik wykonuje pracę (np. kierowca). Do czasu pracy wlicza się jednakże godziny podróży służbowej, które przypadają w czasie normalnych godzin pracy zatrudnionego, wynikających z rozkładu czasu pracy w miejscu stałej pracy.

Odbywanie podróży służbowej poza rozkładowym czasem pracy nie stwarza obowiązku wypłacenia pracownikowi dodatkowego wynagrodzenia. Natomiast do czasu pracy wlicza się faktyczny czas wykonywania zadania (czynności) będącego celem podróży służbowej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1979 r., I PRN 30/79, Lex nr 12582 w czasie podróży służbowej czas przejazdu pracownika do miejsca delegowania i z powrotem nie jest z reguły czasem pracy i dlatego za taki czas nie przysługuje pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie. W wyroku z dnia 21 września 1982 r., I PR 85/82, Lex nr 523777 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, zgodnie z którym odbywanie podróży służbowej poza obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy nie zobowiązuje do wypłacenia mu dodatkowego wynagrodzenia. Ponadto, zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 2005 r., II PK 265/04, Lex nr 157492 czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej podróży służbowej oraz czas pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 k.p.), lecz w zakresie przypadającym na godziny normalnego rozkładu czasu pracy podlegają wliczeniu do jego normy (nie mogą być od niej odliczone), natomiast w zakresie wykraczającym poza rozkładowy czas pracy mają w sferze regulacji czasu pracy i prawa do wynagrodzenia doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit gwarantowanego pracownikowi czasu odpoczynku.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 r., II PK 138/09, Lex nr 580138 czas podróży służbowej nie musi i nie ma być wykorzystywany do pełnienia pracy w interesie pracodawcy. W uzasadnieniu do tego wyroku sąd stwierdził, iż wprawdzie można przyjąć, że odbywanie podróży służbowej jest specyficzną formą szeroko rozumianego pozostawania w dyspozycji pracodawcy, lecz nie będzie to pozostawanie w dyspozycji w rozumieniu art. 128 § 1 k.p., który wymaga przebywania (fizycznej obecności) w zakładzie pracy lub innym miejscu, które w zamyśle pracodawcy jest wyznaczone (przeznaczone) do wykonywania pracy.

Jak wynika z powyższego, odbywanie podróży służbowej poza czasem pracy nie rodzi obowiązku wypłacenia pracownikowi dodatkowego wynagrodzenia. Ponadto, czasu podróży służbowej nie zalicza się do czasu pracy w przypadku podróży odbywanej w dniu wolnym od pracy, z wyjątkiem przypadków, gdy podczas przejazdu pracownik wykonuje pracę (np. kierowcy). Odbywanie podróży służbowej poza godzinami standardowego czasu pracy nie stanowi również pracy w godzinach nadliczbowych, chociaż godziny faktycznie przepracowane w związku z wykonywaniem polecenia służbowego poza rozkładowym czasem pracy są godzinami nadliczbowymi, takimi samymi jak godziny nadliczbowe przepracowane w macierzystym zakładzie (pod warunkiem udowodnienia faktu pracy w godzinach nadliczbowych).

W związku z powyższym w przypadku, gdy pracownik służby bhp zostaje oddelegowany do innej miejscowości, w której ma przeprowadzić kontrolę stanu bhp, to czas dojazdu do tej miejscowości nie będzie stanowił jego czasu pracy, a tym samym nie będzie przysługiwało mu z tego tytułu wynagrodzenie. Niemniej jednak pracodawca powinien tak zorganizować czas podróży służbowej, aby zapewnić pracownikowi co najmniej 11-godzinny odpoczynek dobowy, o którym mowa w art. 132 k.p.

Warto również przypomnieć, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281 z późn. zm.) w razie, gdy odbywana podróż służbowa nie zakończyła się w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8 godzin, w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny, oświadczenie pracownika stwierdzające ten fakt będzie stanowiło przyczynę usprawiedliwiającą jego nieobecność w pracy w dniu następnym.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 6 października 2014 r.