Jak długo "trwa” zdarzenie nagłe?

W potocznym rozumieniu nagłość nie budzi wątpliwości przy ocenie takich zdarzeń, jak upadek pracownika, przewrócenie się przedmiotów, skaleczenie, porażenie prądem itp. Typowymi przykładami nagłości zdarzenia może być też porażenie piorunem, upadek z wysokości, przypadkowe postrzelenie z broni palnej, poślizgnięcie na mokrej posadzce.

Jak jednak należy kwalifikować zdarzenia, których przyczyną jest szkodliwe oddziaływanie np. czynników chemicznych lub klimatycznych? Gdyby ściśle trzymać się potocznego znaczenia wyrazu „nagłe”, skutków zdarzeń wywołanych takimi przyczynami nie moglibyśmy uznać za wypadki przy pracy, gdyż czas oddziaływania przyczyny zewnętrznej na ich powstanie nie byłby “nagły”.
Samo zdarzenie będące przyczyną wypadku niekiedy trwa dłużej, natomiast skutek ujawnia się nagle (np. udar cieplny na skutek dłuższego wykonywania pracy w wysokiej temperaturze). Zdarzenie to nie musi więc polegać na jednorazowym, momentalnym wystąpieniu wypadku - co najczęściej ma miejsce - lecz może również mieć charakter ciągły, trwający przez pewien czas, nieprzekraczający jednak trwania jednej dniówki roboczej.
Skutki tak rozumianego nagłego zdarzenia mogą wystąpić po pewnym czasie, co jednak nie odbiera im charakteru skutków wypadku przy pracy. Pogląd ten bywa podważany w literaturze prawniczej głoszącej, że nagłość zdarzenia nie odnosi się do określonego czasowo działania przyczyny zewnętrznej, lecz oznacza nagłą szkodę na osobie w postaci choroby, kalectwa lub śmierci. Innymi słowy, “nagłość” odnosi się raczej nie do przyczyny zewnętrznej, lecz jej skutków. Nagłość szkody na osobie nie oznacza więc, że skutek działania przyczyny zewnętrznej na organizm pracownika musi być natychmiastowy. Może on się ujawnić po pewnym, dłuższym nawet upływie czasu od zadziałania przyczyny zewnętrznej.
Ponieważ pojęcie nagłości od dawna nastręczało problemy interpretacyjne, już ponad pół wieku temu Trybunał Ubezpieczeń Społecznych, orzeczeniem z dnia 19 września 1958 r. TR III/58, OSPiKA 1960, nr 3, poz. 63 wyjaśnił, że zdarzenie jest nagłe, jeżeli czas działania przyczyny zewnętrznej nie przekracza jednej dniówki roboczej.
Okres, w którym powinien zamknąć się przebieg nagłego zdarzenia, aby nie straciło ono charakteru wypadku jest więc umowny, usankcjonowany w orzecznictwie. Szereg innych orzeczeń również oscyluje wokół tego czasu. Zgodnie np. z wyrokiem SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99, OSNP 2000, nr 18, poz. 697 zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem wywołującym negatywną reakcję organizmu i stanowiące przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości tylko wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy.
Zdarzenie spowodowane oddziaływaniem przyczyny zewnętrznej przez okres dłuższy niż jedna dniówka, np. podtruwanie się palacza kotłowni tlenkiem węgla może być uznane za chorobę zawodową. Takie stanowisko zajął TUS w sprawie TR 272/49, niepubl. Ponieważ jednak granica czasowa w postaci zmiany roboczej nie zawsze może być traktowana w sposób kategoryczny, a ocena nagłości powinna odbywać się z uwzględnieniem okoliczności konkretnego wypadku, dlatego postępowanie powypadkowe powinno być przeprowadzane na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz.1322 z późn. zm.) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870).

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.