Jak chronić pracowników młodocianych przed hałasem?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPW zakładzie pracy wykonano niedawno pomiary emisji hałasu w hali produkcyjnej na stanowiskach obsługi pras hydraulicznych do produkcji uszczelek gumowych. Poziom hałasu nie przekroczył dopuszczalnej normy 85 dB i wyniósł 83,9 dB. W tej samej hali często odbywa się proces tzw. lodowania matryc. Po wykonaniu pomiarów podczas tego procesu okazało się, że poziom hałasu wyniósł 98,6 dB. Czy pracownicy młodociani mogą pracować na tych stanowiskach pracy albo być w hali podczas procesu lodowania, jeżeli mają zatyczki do uszu zmniejszające poziom hałasu do dopuszczalnych poziomów?

Odpowiedź

Zasadą jest zakaz świadczenia przez pracowników młodocianych prac w warunkach narażenia na hałas, którego poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w ustawie z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) - dalej k.p., wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB. Przekroczenia norm hałasu uzasadniają podejmowanie działań ograniczających narażenie na hałas – w tym konieczność stosowania środków ochrony indywidualnej. Można uznać, że udostępnienie młodocianym środków ochrony słuchu w celu ograniczenia oddziaływania hałasu na narząd słuchu rozwiąże problem i pozwoli na bezpieczną pracę. Jednak hałas nie jest czynnikiem oddziałującym tylko na narząd słuchu. Prowadzi on do zaburzeń funkcji fizjologicznych organizmu, mając wpływ na układ nerwowy, pokarmowy oraz krwionośny. Uwzględniając szczególną ochronę pracowników młodocianych, optymalną praktyką, niezależnie od stosowania środków ochrony słuchu oraz pozostałych działań organizacyjnych, będzie niedopuszczenie ich do świadczenia pracy w warunkach narażenia na przekroczone normy hałasu – szczególnie w przypadku procesu lodowania matryc.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 204 k.p., nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Zakaz zatrudniania młodocianych przy tzw. pracach wzbronionych odnosi się zarówno do zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego, jak i przy tzw. pracach lekkich. Wypełnieniem delegacji rozporządzenie Rady Ministrów z 24.08.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. z 2016 r. poz 1509) - dalej r.p.w.m. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do r.p.w.m., do prac wzbronionych młodocianym zaliczają się prace w warunkach narażenia na hałas którego poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w k.p., wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB.
Szczegółowe kwestie związane z pracą, której towarzyszy narażenie na hałas normuje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5.08.2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz.U. Nr 157, poz. 1318) - dalej r.b.h.p.h. Wśród pracowników narażonych na hałas, r.b.h.p.h. wyróżnia tzw. grupy szczególnego ryzyka. Zgodnie z § 2 pkt 4 r.b.h.p.h., do grupy tej zaliczają się pracownicy, którzy na podstawie przepisów prawa pracy podlegają szczególnej ochronie zdrowia, w szczególności kobiety w ciąży oraz młodociani.
Występowanie w środowisku pracy hałasu nakłada na pracodawcę szereg obowiązków. Niezbędne jest dokonanie pomiarów zgodnie z przepisami w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Kolejny obowiązek to dokonanie oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas. W przypadku osiągnięcia lub przekroczenia wielkości charakteryzujących NDN hałasu, pracodawca sporządza i wprowadza w życie program działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas oraz dostosowuje te działania do potrzeb pracowników należących do grup szczególnego ryzyka – w tym pracowników młodocianych. Działania te zgodnie z § 7 r.b.h.p.p. polegają szczególnie na:
• unikaniu procesów lub metod pracy powodujących narażenie na hałas,
• ograniczaniu narażenia na hałas środkami technicznymi,
• ograniczaniu czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych na hałas przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy.
Jeśli uniknięcie lub wyeliminowanie ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas nie jest możliwe za pomocą środków ochrony zbiorowej lub organizacji pracy, pracodawca udostępnia środki ochrony indywidualnej słuchu oraz nadzoruje prawidłowość ich stosowania, jeżeli wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy osiągają lub przekraczają wartości NDN. Środki te powinny być dobrane w sposób pozwalający na eliminowanie ryzyka uszkodzenia słuchu lub zmniejszający je do najniższego możliwego do osiągnięcia w danych warunkach poziomu. Uwzględniając powyższe wymagania można by uznać, że pracodawca zatrudniający pracowników zaliczających się do grupy szczególnego ryzyka może wyposażyć ich w ochronniki słuchu. Problem w tym, że przepisy r.p.w.m. zabraniają zatrudniania pracowników młodocianych przy określonych wartościach hałasu – bez odniesienia się do możliwości ograniczenia jego oddziaływania przy pomocy środków ochrony indywidualnej. Należy ponadto mieć na względzie, że ochronniki słuchu chronią wyłącznie narząd słuchu. Hałas jest jednak czynnikiem oddziałującym negatywnie nie tylko na narząd słuch, ale również na układ nerwowy, krwionośny czy pokarmowy. Tym samym najbezpieczniejszą, zarówno dla młodocianych, jak i pracodawcy, praktyką będzie wyposażenie młodocianych w środki ochrony indywidualnej słuchu przy jednoczesnym maksymalnym ograniczeniu ich udziału przy pracach związanych z ekspozycją na hałas o wartościach przekraczających normę dla pracowników młodocianych – mimo stosowanych rozwiązań technicznych. Postępowanie takie będzie zgodne z wykazem prac wzbronionych młodocianym regulującym normy hałasu dla pracowników młodocianych oraz obowiązkami pracodawcy związanymi z działaniami organizacyjno-technicznymi zmierzającymi do ograniczenia narażenia na hałas. W przypadku kontroli PIP powyższe postępowanie nie powinno być uznane za nieprawidłowe. Nie można jednak tego wykluczyć, w przypadku stałego uczestnictwa młodocianych w procesach pracy, którym towarzyszy poziom hałasu przekraczający normy przyjęte dla tej grupy szczególnego ryzyka – szczególnie w zakresie czynności związanych z lodowaniem matryc, którym towarzyszy poziom hałasu blisko 100 dB.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 12 czerwca 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów