Pierwszy przypadek przewidziany jest w art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm., dalej jako ustawa o z.f.ś.s.). Z przepisów wymienionej ustawy można także wywnioskować, że związek zawodowy może wytoczyć przeciwko pracodawcy powództwo o utworzenie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Drugi przypadek przewidziany jest w art. 33 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: z 2001 r. Dz. U. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.) i dotyczy niewykonania lub nienależytego wykonania umowy o udostępnieniu zakładowej organizacji związkowej pomieszczeń i urządzeń technicznych niezbędnych do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy.
Powództwo o zwrot lub przekazanie środków na rzecz zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Zgodnie z art. 8 ust. 3 ww. ustawy o z.f.ś.s., związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy lub o przekazanie należnych środków na fundusz.
Na podstawie tego przepisu związek może żądać:
1) wpłaty przez pracodawcę środków na rachunek funduszu