Czy za czas dyżuru domowego przysługuje wynagrodzenie?

Jeśli tak, to w jakiej wysokości?

Czy pracodawca może wprowadzić ryczałtowy dodatek za pełnienie dyżuru w stałej kwocie, np. 200 zł miesięcznie?

Odpowiedź:

Za czas dyżuru pełnionego w domu pracownikowi nie należy się rekompensata.

Uzasadnienie:

Zgodnie z przepisami ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p., dyżur jest wynikającym ze stosunku pracy świadczeniem pracownika na rzecz pracodawcy polegającym na pozostawaniu poza normalnymi godzinami pracy w stałej gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę oraz na ewentualnym wykonywaniu w tym czasie pracy, dla której dyżur został ustalony. W czasie dyżuru pracownik pozostaje tylko w gotowości do wykonywania pracy i w zasadzie nie wykonuje żadnych dodatkowych czynności. Dlatego też czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli w czasie dyżuru pracownik nie wykonywał pracy (art. 1515 k.p.).

Za czas pełnienia dyżuru w domu tzw. „dyżuru na telefon” co do zasady pracownikowi nie przysługuje żadna rekompensata (zarówno w formie pieniężnej jak też czasu wolnego od pracy). Jeżeli jednak podczas dyżuru pracownik zostanie wezwany do pracy i faktycznie pracę wykonuje, czas wykonywania tych czynności należy kwalifikować jako czas pracy tegoż pracownika, za który przysługuje mu wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę. Natomiast jeżeli wykonywanie pracy podczas dyżuru spowoduje przekroczenie norm czasu pracy obowiązujących pracownika, pracownik ten powinien otrzymać wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jeżeli jednak:

– faktyczna praca w czasie dyżuru miała miejsce w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (np. w wolną sobotę) pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym (art. 1513 k.p.). W zamian za pracę w takim dniu (np. w wolną sobotę) pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracownikowi cały dzień wolny od pracy, bez względu na liczbę przepracowanych godzin w tym dniu. Udzielony pracownikowi dzień wolny rekompensuje jedynie 8 godzin pracy. Za pozostałe godziny pracodawca zobowiązany jest wypłacić pracownikowi wynagrodzenie powiększone o 50% dodatek (lub udzielić czas wolny od pracy na zasadach określonych w art. 1512 k.p.).

– faktyczna praca w czasie dyżuru miała miejsce w niedzielę pracownikowi przysługuje inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w tym terminie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w tym terminie – 100% dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w niedzielę. Również w tym przypadku udzielony dzień wolny rekompensuje jedynie 8 godzin pracy świadczonej w tym dniu. Za pozostałe godziny pracownik nabywa prawa do wynagrodzenia powiększonego o 100% dodatek.

Nie ma przeszkód prawnych, aby za czas dyżuru pełnionego w domu, w czasie którego pracownik nie wykonywał pracy, pracodawca przyznał pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie (również w formie ryczałtowej). Ponieważ takiej rekompensaty, za dyżur pełniony w domu pracownika, nie przewidują przepisy prawa pracodawca może określić wysokość wynagrodzenia w sposób dowolny.

Ryczałtowej formy wynagrodzenia pracodawca nie powinien jednak stosować w celu rekompensaty faktycznie świadczonej przez pracownika pracy w czasie dyżuru. Pamiętać bowiem należy, że nie zawsze taka praca będzie mogła być zrekompensowana dodatkowym wynagrodzeniem.

Joanna Stępniak,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono  28.04.2017 r.