Odpowiedź
Praca w niedzielę i święto dopuszczalna jest jedynie w enumeratywnie wymienionych w przepisach Kodeksu pracy przypadkach.
Uzasadnienie
Na wstępie wskazać należy, że praca w niedziele i święta jest generalnie niedozwolona. Niedziele i święta są bowiem dniami ustawowo wolnymi od pracy. Jedynie w wyjątkowych, enumeratywnie wymienionych w przepisach okolicznościach pracodawca może polecać pracownikom pracę w tych dniach. Pozytywny katalog takich okoliczności określa art. 15110 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666) – dalej k.p. Zgodnie z nim praca w niedzielę i święta jest dopuszczalna:
1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) w ruchu ciągłym;
3) przy pracy zmianowej;
4) przy niezbędnych remontach;
5) w transporcie i w komunikacji;
6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
8) w rolnictwie i hodowli;
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
a) zakładach świadczących usługi dla ludności,
b) gastronomii,
c) zakładach hotelarskich,
d) jednostkach gospodarki komunalnej,
e) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
f) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
g) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku;
10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
11) przy wykonywaniu prac:
a) polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 1519 § 1, są u niego dniami pracy,
b) zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a.
Jeżeli nie występuje żadna z wymienionych w tym przepisie przesłanek uzasadniających pracę w niedzielę lub święto pracodawca nie może planować pracownikom pracy w takim dniu. Bez znaczenia jest przy tym system czasu pracy w jakim są zatrudnieni pracownicy i okoliczność, że planowanie pracy w niedziele (w sytuacjach nieprzewidzianych w k.p.) nie narusza przepisów o czasie pracy dotyczących odpoczynki tygodniowego.
Przeszkodą dla planowania pracy w niedziele są również zapisy regulaminu pracy. Pamiętać bowiem należy, że przepisy obowiązujących w firmie aktów wewnątrzzakładowych stanowią źródło prawa pracy (w zakresie praw i obowiązków pracowników i pracodawcy mają taką samą moc jak przepisy powszechnie obowiązującego prawa). Dlatego tez, jeżeli z obowiązującego w firmie regulaminu pracy wynika, że niedziele są dniami wolnymi od pracy, pracodawca nie ma prawnej możliwości planowania pracownikom pracy w tych dniach. Praca w niedziele będzie mogła być pracownikom polecana jedynie w sytuacjach wyjątkowych.
Joanna Kaleta
Data udzielenia odpowiedzi: 23 listopada 2016 r.
Czy w systemie równoważnym można planować pracę w niedzielę?
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń SpołecznychPracodawca sporządzając grafik wyznaczył jako dzień wolny sobotę i wtorek, co czwarta niedziela jest wolna. Zachował więc normy tygodniowego odpoczynku przez zapewnienie innego dnia wolnego. W regulaminie pracy jest zapis, iż dniami wolnym co do zasady są soboty i niedziele.Czy w systemie równoważnym można planować pracę w niedzielę?
