Pytanie użytkownika Serwisu BHP:

Pracownik wsiadał do auta i, jak zeznał, przy wsiadaniu do niego prawą nogą wykonywał ruch i poczuł natychmiastowy ból kolana i strzyknięcia w środku. Następnego dnia ból kolana był ciągły i udał się do lekarza. Lekarz stwierdził S83.6 skręcenie i naderwanie innych, nieokreślonych części kolana i wysłał poszkodowanego na USG stawu kolanowego. Po wykonaniu USG lekarz stwierdził pęknięcie łąkotki przyśrodkowej. Czy to zdarzenie spełnia definicje wypadku przy pracy?

Odpowiedź

Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest spełnienie przesłanek określonych w art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.w. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą.

W przedstawionej sytuacji zakładając, że zdarzenie miało miejsce w trakcie wykonywania pracy, istotnym jest ustalenie, czy wystąpiła przyczyna zewnętrzna, tj. czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. wyrok SN z 18.08.1999 r., II UKN 87/99, OSNP 2000, nr 20, poz. 760). Przy czym w orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że zewnętrzną przyczyną wypadku przy pracy może być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego pracownika, mogący wywołać szkodliwe skutki, w tym także doprowadzić do pogorszenia się stanu zdrowia chorego pracownika. Mogą to być zatem nie tylko np. urazy powstałe wskutek działania maszyn, pojazdów czy innych osób, np. współpracowników, ale również czynnikiem zewnętrznym, mogącym spowodować wypadek, jest oddziaływanie takich elementów, jak energia elektryczna, wysoka lub niska temperatura, hałas lub wstrząsy. Za przyczynę zewnętrzną uznaje się również nadmierny wysiłek fizyczny, powodujący uszkodzenie organu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, jeżeli przyśpieszył on lub pogorszył istniejący stan chorobowy. Oznacza to, że do uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy niezbędne jest ustalenie, że nastąpił on wskutek przyczyny zewnętrznej, choćby współdziałały równocześnie i przyczyny wewnętrzne, czyli samoistne schorzenia pracownika (np. nadciśnienie tętnicze, zapalenie płuc, marskość wątroby). Tak też wypowiadał się SN w uchwale z 11.02.1963 r., III PO 15/62, OSNCP z 1963 r. z. 10, poz. 215.

Zatem do czynników zewnętrznych skutkujących powstaniem wypadku przy pracy mogą się przyłączać także czynniki tkwiące w organizmie pracownika. Tak też wskazywał SN w uzasadnieniu wyroku z 26 lutego 2001 r. (UKN 225/00, OSNP 2002/19/471). Dodajmy, że przyczyną zewnętrzną w rozumieniu art. 6 u.u.w. może być również niefortunny odruch pracownika - jego nieskoordynowane poruszenie się powodujące potknięcie się i upadek na gładkiej powierzchni" (wyrok SN z 16.06.1980 r. III PRN 33/880).

Tym samym, sam fakt, że pracownik doznał określonego urazu, nie stanowi wystarczającej informacji do jednoznacznego wyrażenia opinii, czy dana sytuacja spełnia warunki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy. W związku z tym zespół powypadkowy powinien ustalić, czy w trakcie zdarzenia wystąpiła przyczyna zewnętrzna. Jednakże, jeżeli zespół powypadkowy, uwzględniwszy m.in. powyżej wskazane uwagi, uzna, że brak podstaw do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, ze względu na brak przyczyny zewnętrznej, poszkodowanemu będzie przysługiwało odwołanie do sądu.

W wyroku z 5.06.2007 r., I UK 8/07, Sąd Najwyższy stwierdził: "powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 189 k.p.c. (…) uznanie bądź nieuznanie konkretnego zdarzenia za wypadek przy pracy w protokole powypadkowym jest ostatecznie wyrazem stanowiska pracodawcy, natomiast poszkodowany bądź rodzina zmarłego pracownika o tyle ma wpływ na to stanowisko, że w trakcie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku może zgłaszać uwagi do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, które mogą lecz nie muszą być uwzględnione przez pracodawcę" - § 10 ust. 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 1.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Wówczas, ocena przedmiotowego zagadnienia będzie należała do sądu.