Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Pracodawca zmienia regulamin wynagradzania i wprowadza premię od ewaluacji. Premia od ewaluacji będzie wypłacana co miesiąc w stałej wysokości przez 6 miesięcy i będzie wynikać z przeprowadzonej ewaluacji 2 razy w roku i spełnienia kryteriów postawionych w arkuszu ewaluacji. Zatem ewaluacja w styczniu spowoduje, że ktoś będzie otrzymywał jednakową premię ewaluacyjną od stycznia do czerwca. Następna ewaluacja będzie w lipcu i na tej podstawie premia co miesiąc od lipca do grudnia. Oprócz tego pracownicy będą mieć wynagrodzenie miesięczne zasadnicze i czasami będzie wypłacana premia uznaniowa raz na kilka miesięcy za szczególne zasługi, jako wynagrodzenie nieperiodyczne.

Czy w powyższej sytuacji wynagrodzenie urlopowe powinno być wyliczone z uwzględnieniem premii ewaluacyjnej, czy może należy uznać premię ewaluacyjną jako wynagrodzenie stałe i podobnie jak płacę zasadniczą nie przeliczać do wynagrodzenia urlopowego?

Odpowiedź:

Jeśli zgodnie z przepisami wewnątrzzakładowymi pracownikowi co miesiąc przysługuje premia w stałej, jednakowej wysokości, to należy ją traktować jako stały składnik wynagrodzenia. Zmiany wysokości wynagrodzenia polegające na ustaleniu nowej wysokości stałego składnika wynagrodzenia nie powodują, ze należy uznawać go za składnik zmienny.

Uzasadnienie:

W podstawie wynagrodzenia za urlop uwzględniamy stałe i zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne z wyłączeniem składników wynagrodzenia i świadczeń wymienionych w przepisach § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.) – dalej r.z.u.u.w. Stałe składniki wynagrodzenia to składniki wypłacane co miesiąc w stałej wysokości np. wynagrodzenie zasadnicze określone w stawce miesięcznej, dodatek stażowy. Do zmiennych składników zalicza się wynagrodzenie akordowe, prowizyjne, wynagrodzenie ustalone w stawce godzinowej, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, wynagrodzenie za godziny nocne, premie uzależnione od wyników sprzedaży, premie ustalane jako zmienny procent od wynagrodzenia zasadniczego.

Zmienny składnik wynagrodzenia będzie również stanowiła premia, której wysokość uzależniona została od osiągnięcia ustalonych w regulaminie wartości, wskaźników, od realizacji określonych zadań.

Należy jednak podkreślić, ze to pracodawca który zna szczegółowe zasady ustalania wysokości premii wynikające z przepisów regulaminu pracy może określić czy może ten składnik traktować jak stały składnik wynagrodzenia czy jako zmienny składnik wynagrodzenia. Dokonując ustaleń należy pamiętać o podstawowej zasadzie jaka wynika z przepisów art. 172 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., zgodnie z którą za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Jeśli zgodnie z przepisami wewnątrzzakładowymi pracownikowi co miesiąc przysługuje premia w stałej, jednakowej wysokości, to należy ją traktować jako stały składnik wynagrodzenia. Zmiany wysokości wynagrodzenia polegające na ustaleniu nowej wysokości stałego składnika wynagrodzenia nie powodują, ze należy uznawać go za składnik zmienny.

Gdyby jednak uznano, ze premia stanowi zmienny składnik wynagrodzenie przysługujący za okres nie dłuższy niż jeden miesiąc powinna być ona uwzględniona w podstawie urlopowej w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu (§ 8 ust. 1 rozporządzenia). Jeśli wysokość premii ulega znacznym wahaniom, a więc np. co 6 miesięcy ulega znacznej zmianie, okres z którego ustalana jest podstawa wynagrodzenia za urlop może być wydłużony do 12 miesięcy.

Wynagrodzenie za urlop ze zmiennych składników wynagrodzenia oblicza się:

1) dzieląc łączną kwotę wynagrodzenia w wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych (lub w ustalonym w przepisach wewnątrzzakładowych okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy) poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlop przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa, a następnie,

2) mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za jedną godzinę pracy przez liczbę godzin, jakie pracownik przepracowałby w czasie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.

Premia uznaniowa wypłacana sporadycznie, która nie ma charakteru roszczeniowego nie stanowi składnika wynagrodzenia uwzględnianego w podstawie ekwiwalentu za urlop i wynagrodzenia za urlop. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2015 r., II PK 56/14 uznał, że „Tak zwana premia uznaniowa (jeżeli nie ma charakteru roszczeniowego) nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia w rozumieniu art. 172 KP, a tym samym i § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.).”

Zdaniem SN w przepisach § 6 r.z.u.u.w. chodzi tylko o świadczenia mające obowiązkowy charakter. Podobne stanowisko było prezentowane również we wcześniejszych orzeczeniach.

Barbara Tomaszewska,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 18.01.2016 r.