Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracownik jest zatrudniony na stanowisku elektryka. Czy pracodawca ma obowiązek wypłacić mu dodatek „szkodliwościowy” oraz wydać mu posiłek regeneracyjny? Jeśli tak, na jakiej podstawie prawnej?

Odpowiedź

Przepisy nie uzależniają obowiązku zapewnienia posiłków profilaktycznych od rodzaju czy nazwy zajmowanego stanowiska. Obowiązek ten jest ściśle uzależniony od wysiłku fizycznego, powodującego określony wydatek energetyczny organizmu, miejsca wykonywania pracy oraz pory roku. W obecnym stanie prawnym nie ma również ogólnie obowiązujących przepisów nakładających na pracodawców obowiązek wypłaty dodatku za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 232 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.

Zasady wydawania posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279) – dalej r.p.p.n. W myśl § 3 r.p.p.n. pracodawca jest obowiązany zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace m.in.:

- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8375 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,

- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 st. C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25 st. C,

- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca,

- pod ziemią.

Obowiązek zapewnienia posiłku profilaktycznego nie jest uzależniony ani od rodzaju zajmowanego stanowiska, ani rodzaju wykonywanej pracy, a jedynie od wydatku energetycznego, który z tą pracą jest związany. W celu ustalenia zasadności spełnienia obowiązku względem pracowników należy przede wszystkim oszacować wydatek energetyczny na konkretnych stanowiskach pracy i od tego uzależnić przydział posiłków.

Zgodnie z § 5 r.p.p.n. stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje oraz szczegółowe zasady ich wydawania, zawsze ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi lub przedstawicielami pracowników.

W obecnym stanie prawnym nie ma przepisów nakładających na pracodawców obowiązek wypłaty dodatkowego wynagrodzenia (dodatku) za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych. Wynagrodzenie takie może być natomiast przyznawane przez pracodawcę za pracę w takich warunkach, w oparciu o przepisy wewnętrzne wprowadzone i obowiązujące u tego przedsiębiorcy (regulamin wynagradzania, układ zbiorowy pracy).

Grzegorz Łyjak, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 7 marca 2016 r.