W dniu 22 maja pracodawca wypłacił pracownikom wynagrodzenia za maj. W dniu 26 maja umowa o pracę z pracownikiem została rozwiązana.
Czy pracownik ma obowiązek zwrócić wynagrodzenie za okres od 26 do 31 maja?
Pracownik ma obowiązek zwrócić nadpłacone wynagrodzenie z uwagi na to, iż nie przepracował całego miesiąca w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.
Zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Sprawa z powództwa pracodawcy przeciwko pracownikowi o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę jest sprawą z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). To jednak nie świadczy, że samo roszczenie jest roszczeniem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 291 k.p. Podstawą kierowania sprawy do sądu jest bezpodstawne wzbogacenie (nienależne świadczenie) pracownika. Zatem należy je traktować jako roszczenie cywilne. W taki sposób podszedł do świadczenia, wypłacanego przez pracodawcę posługującego się wyspecjalizowanymi służbami, Sąd Najwyższy w wyroku z 9 stycznia 2007 r. (II PK 138/06, OSNP 2008, nr 3-4, poz. 8). Podstawę zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia stanowią przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 k.c.). Przepis ten stanowi, że ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Pracownik powinien więc zwrócić nadpłacone wynagrodzenie dobrowolnie. Jeżeli jednak tego nie uczyni, to pracodawca ma prawo dochodzić roszczenia na drodze sądowej.
Wyjątkiem od konieczności uciekania się do drogi sądowej jest art. 87 § 7 k.p., na mocy którego pracodawca może odliczyć z bieżącego wynagrodzenia w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Odliczenia można dokonać tylko z wynagrodzenia przypadającego w terminie bezpośrednio następnym, czyli z wynagrodzenia za następny miesiąc. Ta sytuacja dotyczy tylko wynagrodzeń płatnych z góry. Poza tym w Państwa przypadku nie będzie miała ona zastosowania, gdyż osoba, o której mowa w pytaniu nie jest już Państwa pracownikiem i nie otrzymuje wynagrodzenia, z którego można by dokonać takiego odliczenia. Trudno będzie wyegzekwować nienależnie pobrane wynagrodzenie. W myśl przepisu art. 409 k.c. obowiązek zwrotu korzyści wygasa, gdy ten kto korzyść uzyskał zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Należy w związku z tym wezwać pisemnie pracownika do zwrotu nienależnie nadpłaconego wynagrodzenia.
Skoro roszczenie o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę nie jest roszczeniem ze stosunku pracy, to nie może się przedawniać po trzech latach od dnia jego wymagalności, gdyż nie obowiązuje tu okres przedawnienia z art. 291 § 1 k.p. Ponieważ jest to roszczenie cywilne, mają do niego zastosowanie przepisy k.c. o przedawnieniu roszczeń - art. 118 k.c., czyli 10 lat.
Michał Szalak - specjalista z zakresu prawa pracy
Czy pracownik ma obowiązek zwrócić wynagrodzenie za okres od 26 do 31 maja?
Pracownik ma obowiązek zwrócić nadpłacone wynagrodzenie z uwagi na to, iż nie przepracował całego miesiąca w związku z rozwiązaniem umowy o pracę.
Zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Sprawa z powództwa pracodawcy przeciwko pracownikowi o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę jest sprawą z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). To jednak nie świadczy, że samo roszczenie jest roszczeniem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 291 k.p. Podstawą kierowania sprawy do sądu jest bezpodstawne wzbogacenie (nienależne świadczenie) pracownika. Zatem należy je traktować jako roszczenie cywilne. W taki sposób podszedł do świadczenia, wypłacanego przez pracodawcę posługującego się wyspecjalizowanymi służbami, Sąd Najwyższy w wyroku z 9 stycznia 2007 r. (II PK 138/06, OSNP 2008, nr 3-4, poz. 8). Podstawę zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia stanowią przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 k.c.). Przepis ten stanowi, że ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.
Pracownik powinien więc zwrócić nadpłacone wynagrodzenie dobrowolnie. Jeżeli jednak tego nie uczyni, to pracodawca ma prawo dochodzić roszczenia na drodze sądowej.
Wyjątkiem od konieczności uciekania się do drogi sądowej jest art. 87 § 7 k.p., na mocy którego pracodawca może odliczyć z bieżącego wynagrodzenia w pełnej wysokości kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia. Odliczenia można dokonać tylko z wynagrodzenia przypadającego w terminie bezpośrednio następnym, czyli z wynagrodzenia za następny miesiąc. Ta sytuacja dotyczy tylko wynagrodzeń płatnych z góry. Poza tym w Państwa przypadku nie będzie miała ona zastosowania, gdyż osoba, o której mowa w pytaniu nie jest już Państwa pracownikiem i nie otrzymuje wynagrodzenia, z którego można by dokonać takiego odliczenia. Trudno będzie wyegzekwować nienależnie pobrane wynagrodzenie. W myśl przepisu art. 409 k.c. obowiązek zwrotu korzyści wygasa, gdy ten kto korzyść uzyskał zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu. Należy w związku z tym wezwać pisemnie pracownika do zwrotu nienależnie nadpłaconego wynagrodzenia.
Skoro roszczenie o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę nie jest roszczeniem ze stosunku pracy, to nie może się przedawniać po trzech latach od dnia jego wymagalności, gdyż nie obowiązuje tu okres przedawnienia z art. 291 § 1 k.p. Ponieważ jest to roszczenie cywilne, mają do niego zastosowanie przepisy k.c. o przedawnieniu roszczeń - art. 118 k.c., czyli 10 lat.
Michał Szalak - specjalista z zakresu prawa pracy