Czy pracownicy mogą spożywać posiłki w hali produkcyjnej?

Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków jadalnię.

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

W hali produkcyjnej są wyodrębnione obszary odpoczynku dla pracowników; wyposażenie: stoliki, krzesła, dystrybutor wody pitnej, czajnik do herbaty i kawy, indywidualne zamykane szafki podręczne. Obszar ten, zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie linii maszynowych (ok 2-5 m). Obszar nie jest wydzielony ścianami. Pracownicy korzystają z tych obszarów tylko podczas trzech przerw produkcyjnych: 7 minutowej (8.00-8.07); 20 minutowej (9.30-9.50, przerwa obiadowa; obiady wydawane są w stołówkach poza halą produkcyjną) i 8 minutowej (12.00-12.08). Pracodawca chciałby umożliwić pracownikom spożywanie "prostych" posiłków i napoi w tych obszarach (kanapki własne, napoje w butelkach zamykane, herbata, kawa, paluszki itp.).
Jakie wymogi prawne musiałby spełniać ww. obszary? Czy jest konieczne trwała izolacja od obszaru produkcyjnego (np. pomieszczenie z przeszkloną ścianą, sufit), wentylacja, doprowadzenie wody do mycia rąk (nie stosujemy naczyń prywatnych, używane są jedynie jednorazowe plastikowe kubki), minimalne gabaryty (max grupa pracowników to 30 osób)?

Pracodawca chce umożliwić pracownikom spożywanie "prostych" posiłków (kanapki własne pracowników, chipsy, paluszki) rozumianych jako posiłki własne pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych. W tej sytuacji zastosowanie ma rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p., załącznik nr 3 "Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych", Rozdział 5 "Jadalnie".
Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków – jadalnię. Obowiązek ten dotyczy również pracodawców zatrudniających dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi albo przy pracach szczególnie brudzących. W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu. Przepisy zobowiązujące pracodawcę do tworzenia jadalni nie dotyczą zakładów pracy, w których wykonywane są prace wyłącznie o charakterze biurowym. Rozporządzenie ustala trzy typy jadalni: jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I); jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów (typ II); jadalnia z zapleczem - przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych (typ III). Możliwe jest łączenie jadalni typu II i III. Ponieważ posiłki profilaktyczne, wydawane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279), jak wynika z pytania, nadal będą wydawane w stołówce (jadalnia – typ III), w odpowiedzi zostaną omówione warunki (wymogi) dla jadalni typu I oraz II.
Zgodnie z r.o.b.h.p. załącznik nr 3 w pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m[2] powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek, przy czym, powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m[2]. Jadalnia typu II powinna składać się z dwóch części: jadalni właściwej odpowiadającej wymaganiom jadalni typu I oraz pomieszczeń do przygotowywania, wydawania napojów i zmywania naczyń stołowych. Dla każdego pracownika spożywającego posiłek w jadalni należy zapewnić indywidualne miejsce siedzące przy stole. Jadalnia powinna być wyposażona w umywalki w ilości nie mniejszej niż jedna umywalka na dwadzieścia miejsc siedzących w jadalni, lecz nie mniej niż jedna umywalka. Przy każdej umywalce powinny znajdować się ręczniki jednorazowe lub powinna być zainstalowana suszarka do rąk. W jadalni powinny być zainstalowane urządzenia do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego oraz zlewozmywaki dwukomorowe w ilości jeden zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni, ale nie mniej niż jeden zlewozmywak. W jadalniach typu I i II lub przy nich powinny znajdować się indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika. W pomieszczeniu jadalni należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.
Podsumowując odpowiedź na pytanie należy stwierdzić, że nie wydaje się zgodne z r.o.b.h.p. umożliwienie pracownikom spożywanie posiłków, rozumianych jako posiłki własne, w hali produkcyjnej, w bezpośrednim sąsiedztwie linii maszynowych. W przypadku wydzielenia hali należy uzyskać wymagane przez r.o.b.h.p. warunki, w tym wymiana powietrza. Nie należy zapominać o czynnikach szkodliwych, np. hałas lub drgania powodowane przez pracujące maszyny, a także o zapyleniu, jeśli takie istnieje.
W pytaniu nie podano rodzaju stosowanej produkcji w hali, stosowanych środków i metod pracy oraz stosowanych środkach ochrony zbiorowej. Ogólnie można stwierdzić, że w hali produkcyjnej można (w przeciwieństwie do spożywania posiłków - jadalnia) wydawać i spożywać napoje pod warunkiem, że nie występują w tej hali środki chemiczne i biologiczne, hala nie jest zapylona, na hali dostępna jest umywalka do umycia twarzy i rąk (w przypadku pracy brudzącej), na hali nie występują inne media zagrażające zdrowiu. Pojemniki z napojami, w tym też butelki, powinny być zamknięte i znajdować się w jednym ustalonym miejscu. Może to być np. znajdujące się w obrębie hali pomieszczenie mistrza, dyżurka, i tym podobne pomieszczenie.
Na zakończenie należy jeszcze zwrócić uwagę na podane w pytaniu obszary wypoczynku pracowników. Jeśli należy rozumieć te obszary jako pomieszczenia do wypoczynku, to powinny one być zgodne z r.o.b.h.p. załącznik Nr 3, Rozdział 6 "Pomieszczenia do wypoczynku". Pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku powinny być wyposażone w stoły oraz krzesła z oparciami spełniające wymagania ergonomii. Liczba miejsc siedzących powinna być nie mniejsza niż jedno miejsce na pięciu pracowników korzystających z pomieszczenia, zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Odległość od najdalszego stanowiska pracy do pomieszczenia przeznaczonego do wypoczynku nie powinna przekraczać 75 m. Jako pomieszczenia przeznaczone do wypoczynku mogą być wykorzystane jadalnie, o ile spełniają wymagania określone dla pomieszczeń do wypoczynku. W pomieszczeniach przeznaczonych do wypoczynku należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.