Pracodawca zatrudniający 230 pracowników, w tym jedynie 45 przy pracach administracyjno-biurowych, jest obowiązany zapewnić miejsce do spożywania posiłków dla wszystkich zatrudnionych. Pracodawca byłby zwolniony z powyższego obowiązku, gdyby wszyscy jego pracownicy byli zatrudnieni na stanowiskach biurowych.
Uzasadnienie
Zgodnie z § 29 ust. 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków. Obowiązek ten dotyczy również pracodawców zatrudniających mniejszą liczbę pracowników, jeżeli warunki ich pracy wymuszają kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi, a także w przypadku prac szczególnie brudzących.
Jedyna sytuacja, w jakiej pracodawca może odstąpić od utworzenia pomieszczenia do spożywania posiłków występuje wtedy, gdy w danym zakładzie pracy zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę wyłącznie w charakterze biurowym (§ 29 ust. 4 załącznika nr 3 do r.b.h.p.).
W rozdziale 1 załącznika nr 3 do r.b.h.p. określono podstawowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia jadalni. Zgodnie z nimi pomieszczenia te powinny:
•znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane;
•być usytuowane w sposób uniemożliwiający korzystającym z nich pracownikom przechodzenie przez pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące, jeżeli nie pracują oni w kontakcie z tymi czynnikami;
•być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami;
•mieć zapewnioną możliwość łatwego utrzymania w czystości ścian i podłóg (ściany do wysokości 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci);
•posiadać wysokość nie mniejszą niż 2,5 m, za wyjątkiem tych, które usytuowano w suterenie, piwnicy lub na poddaszu, gdzie dopuszczalna wysokość nie może być niższa od 2,2 m.
W rozdziale 5 załącznika nr 3 do r.b.h.p. określono szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia jadalni. Zgodnie z nimi, pomieszczenia te można podzielić na:
1)jadalnię przeznaczona do spożywania posiłków własnych,
2)jadalnię przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
3)jadalnię z zapleczem – przeznaczoną do spożywania posiłków profilaktycznych.
Do najczęściej tworzonych przez małych i średnich pracodawców należy jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych. Zgodnie z wytycznymi, zawartymi w r.b.h.p., powinna ona spełniać następujące wymagania:
•w widocznych miejscach powinny być umieszczone napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu,
•powinna posiadać sprawną wentylację zapewniającą przynajmniej 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny,
•na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek powinno przypadać co najmniej 1,1 m2, z zastrzeżeniem, że powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m2,
•każdy pracownik spożywający posiłek w jadalni powinien mieć zapewnione indywidualne miejsce siedzące przy stole,
•powinna być wyposażona w co najmniej jedną umywalkę na dwadzieścia miejsc siedzących oraz ręczniki jednorazowe lub suszarka do rąk,
•na wyposażeniu jadalni powinno się znajdować urządzenie do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego oraz co najmniej jeden zlewozmywak dwukomorowy (jeden zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni),
•powinny być zapewnione indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika.
Organizując pomieszczenie jadalni, pracodawca nie musi rozdzielać powyższych pomieszczeń dla poszczególnych grup zawodowych (np. oddzielne dla rzemieślników, oddzielne dla pracowników biurowych itp.), gdyż można zorganizować jedno pomieszczenie, z którego korzystać będą wszyscy pracownicy. Takie rozwiązanie pozwoli uchronić pracodawcę przed ewentualnymi zarzutami dyskryminacji ze strony pracowników, którym nie zapewniono pomieszczenia do spożywania posiłków.
Jedynym przypadkiem, w jakim powinna być zapewniona dodatkowa jadalnia (oddzielna od innych, niedostępna dla pozostałych pracowników) jest sytuacja, w której zatrudnieni pracownicy mają kontakt z materiałami zakaźnymi lub trującymi. Pomieszczenie to powinno być oddzielone od pomieszczeń pracy pomieszczeniem izolującym, w którym należy urządzić miejsca do pozostawiania odzieży ochronnej oraz zainstalować umywalki z ciepłą bieżącą wodą (§ 36 załącznika nr 3 do r.b.h.p.).
Maciej Ambroziewicz
Uzasadnienie
Zgodnie z § 29 ust. 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków. Obowiązek ten dotyczy również pracodawców zatrudniających mniejszą liczbę pracowników, jeżeli warunki ich pracy wymuszają kontakt ze szkodliwymi środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi, a także w przypadku prac szczególnie brudzących.
Jedyna sytuacja, w jakiej pracodawca może odstąpić od utworzenia pomieszczenia do spożywania posiłków występuje wtedy, gdy w danym zakładzie pracy zatrudnieni są pracownicy wykonujący pracę wyłącznie w charakterze biurowym (§ 29 ust. 4 załącznika nr 3 do r.b.h.p.).
W rozdziale 1 załącznika nr 3 do r.b.h.p. określono podstawowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia jadalni. Zgodnie z nimi pomieszczenia te powinny:
•znajdować się w budynku, w którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem, które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być również ogrzewane;
•być usytuowane w sposób uniemożliwiający korzystającym z nich pracownikom przechodzenie przez pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały zakaźne albo wykonywane są prace szczególnie brudzące, jeżeli nie pracują oni w kontakcie z tymi czynnikami;
•być ogrzewane, oświetlone i wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami;
•mieć zapewnioną możliwość łatwego utrzymania w czystości ścian i podłóg (ściany do wysokości 2 m powinny być pokryte materiałami gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci);
•posiadać wysokość nie mniejszą niż 2,5 m, za wyjątkiem tych, które usytuowano w suterenie, piwnicy lub na poddaszu, gdzie dopuszczalna wysokość nie może być niższa od 2,2 m.
W rozdziale 5 załącznika nr 3 do r.b.h.p. określono szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia jadalni. Zgodnie z nimi, pomieszczenia te można podzielić na:
1)jadalnię przeznaczona do spożywania posiłków własnych,
2)jadalnię przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów,
3)jadalnię z zapleczem – przeznaczoną do spożywania posiłków profilaktycznych.
Do najczęściej tworzonych przez małych i średnich pracodawców należy jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych. Zgodnie z wytycznymi, zawartymi w r.b.h.p., powinna ona spełniać następujące wymagania:
•w widocznych miejscach powinny być umieszczone napisy lub znaki informujące o zakazie palenia tytoniu,
•powinna posiadać sprawną wentylację zapewniającą przynajmniej 2-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny,
•na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek powinno przypadać co najmniej 1,1 m2, z zastrzeżeniem, że powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m2,
•każdy pracownik spożywający posiłek w jadalni powinien mieć zapewnione indywidualne miejsce siedzące przy stole,
•powinna być wyposażona w co najmniej jedną umywalkę na dwadzieścia miejsc siedzących oraz ręczniki jednorazowe lub suszarka do rąk,
•na wyposażeniu jadalni powinno się znajdować urządzenie do podgrzewania przez pracownika posiłku własnego oraz co najmniej jeden zlewozmywak dwukomorowy (jeden zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni),
•powinny być zapewnione indywidualne zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach własnego posiłku pracownika.
Organizując pomieszczenie jadalni, pracodawca nie musi rozdzielać powyższych pomieszczeń dla poszczególnych grup zawodowych (np. oddzielne dla rzemieślników, oddzielne dla pracowników biurowych itp.), gdyż można zorganizować jedno pomieszczenie, z którego korzystać będą wszyscy pracownicy. Takie rozwiązanie pozwoli uchronić pracodawcę przed ewentualnymi zarzutami dyskryminacji ze strony pracowników, którym nie zapewniono pomieszczenia do spożywania posiłków.
Jedynym przypadkiem, w jakim powinna być zapewniona dodatkowa jadalnia (oddzielna od innych, niedostępna dla pozostałych pracowników) jest sytuacja, w której zatrudnieni pracownicy mają kontakt z materiałami zakaźnymi lub trującymi. Pomieszczenie to powinno być oddzielone od pomieszczeń pracy pomieszczeniem izolującym, w którym należy urządzić miejsca do pozostawiania odzieży ochronnej oraz zainstalować umywalki z ciepłą bieżącą wodą (§ 36 załącznika nr 3 do r.b.h.p.).
Maciej Ambroziewicz