Czy pracodawca powinien prowadzić inwentaryzację drabin i dokonywać ich przeglądów?
Drabiny należy zaliczyć do maszyn, którymi zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) - dalej r.m.w.u.m. są wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości w szczególności drabiny i rusztowania.
Zgodnie z r.m.w.u.m. drabiny zaliczane do maszyn powinny być poddawane wstępnym i okresowym kontrolom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Zakres i częstotliwość powinien określać producent lub dostawca w dostarczonej wraz z maszyną dokumentacji.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) - dalej r.p.k.p.r. nie nakazuje ewidencji wyposażenia, którego wartość początkowa, w rozumieniu odrębnych przepisów, nie przekracza 1500 zł. Można przyjąć, że koszt wielu drabin nie przekracza 1500 zł, więc taka ewidencja nie jest wymagana. Jednak ewidencja drabin może być przydatna w momencie kontroli okresowej, codziennej lub specjalnej kontroli, aby pracodawca mógł stwierdzić, ile drabin w zakładzie pracy jest nowych, ile używanych, kiedy zostały kupione, jakie są ich ceny i relacje ceny do kosztów ewentualnej naprawy. Posiadając ewidencję drabin, pracodawcy jest łatwiej dla każdej z drabin zaprowadzić dokument kontroli – oddzielny dokument, gdzie mogą być wpisywane wyniki kontroli.
Zgodnie z § 2 ust. 1-3 r.m.w.u.m. pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny (drabiny) udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. Ponadto pracodawca, dokonując wyboru maszyny (drabiny), powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także istniejące w zakładzie pracy lub w miejscu pracy zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy; pracodawca powinien uwzględniać dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny (drabiny). Pracodawca powinien również zastosować odpowiednie rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn (drabin), jeżeli maszyny (drabiny) nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników.
Rozdział 2 r.m.w.u.m. określa wymagania dotyczące użytkowania maszyn (drabin). Zgodnie z nimi, maszyny (drabiny) instaluje się, umiejscawia oraz użytkuje w sposób minimalizujący ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności poprzez zapewnienie dostatecznej przestrzeni między ich ruchomymi częściami a ruchomymi bądź stałymi elementami znajdującymi się w ich otoczeniu, a także montuje się lub demontuje w bezpiecznych warunkach, w szczególności zgodnie z zaleceniami producenta.
W § 26-29 r.m.w.u.m. wskazano rodzaje kontroli, jakim podlegają maszyny (drabiny). W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn (drabin) jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny (drabiny) wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy oraz kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu. Kontroli tych dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny (drabiny) narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były:
1)okresowej kontroli, a także badaniom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje,
2)specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki albo osoby wskazane powyżej, w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną (drabiną), a będącego wynikiem prac modyfikacyjnych, zjawisk przyrodniczych, wydłużonego czasu postoju maszyny oraz niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.
Wyniki kontroli powinny być rejestrowane i przechowane, do dyspozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy, przez 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Niezależnie od przeglądów wstępnych i okresowych, należy dokonywać przeglądów maszyny (drabiny) każdego dnia przed rozpoczęciem pracy. Zakres takiego przeglądu może obejmować wykonanie następujących czynności przez użytkownika maszyny (drabiny): sprawdzenie wzrokowe, czy drabina nie została uszkodzona i nadaje się do użycia, sprawdzenie funkcjonowania elementów drabiny, sprawdzenie czy nie są uszkodzone stopy i szczeble drabiny, sprawdzenie czy drabina jest stabilna, a także czy są i czy nie zostały uszkodzone zabezpieczenia przed rozsuwaniem się drabiny w przypadku drabiny rozstawnej.
Przepisów dotyczących zakresu przeglądów i ich częstotliwości należy poszukiwać w instrukcji producenta drabiny. Producent jest zobowiązany do wskazania takich informacji w instrukcji, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - dalej r.z.w.m.
Zgodnie z § 58 r.z.w.m. maszyna (drabina) wprowadzana do obrotu lub oddawana do użytku musi być wyposażona w instrukcje. Instrukcja powinna być sporządzona w co najmniej jednym języku oficjalnym Unii Europejskiej. Treść instrukcji, oprócz opisu zastosowania zgodnego z przeznaczeniem, powinna również uwzględniać możliwe do przewidzenia niewłaściwe użycie.
Zgodnie z § 59 ust. 1 r.z.w.m. instrukcje powinny zawierać m.in. także informacje odnośnie zakresu czynności regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywać użytkownik oraz zapobiegawcze środki stosowane przy regulacji i konserwacji. Instrukcje powinny umożliwiać bezpieczne przeprowadzenie regulacji i konserwacji, w tym środki ochronne, jakie należy podjąć w trakcie tych czynności.
Przepisy r.p.k.p.r. nie nakazują prowadzenia ewidencji wyposażenia, którego wartość początkowa, w rozumieniu odrębnych przepisów, nie przekracza 1500 zł. Zgodnie z § 4 ust. 1 r.p.k.p.r. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie obowiązane do prowadzenia księgi, prowadzą:
1)ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
2)ewidencję wyposażenia.
Krzysztof Zamajtys
Drabiny należy zaliczyć do maszyn, którymi zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) - dalej r.m.w.u.m. są wszelkie maszyny i inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości w szczególności drabiny i rusztowania.
Zgodnie z r.m.w.u.m. drabiny zaliczane do maszyn powinny być poddawane wstępnym i okresowym kontrolom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Zakres i częstotliwość powinien określać producent lub dostawca w dostarczonej wraz z maszyną dokumentacji.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) - dalej r.p.k.p.r. nie nakazuje ewidencji wyposażenia, którego wartość początkowa, w rozumieniu odrębnych przepisów, nie przekracza 1500 zł. Można przyjąć, że koszt wielu drabin nie przekracza 1500 zł, więc taka ewidencja nie jest wymagana. Jednak ewidencja drabin może być przydatna w momencie kontroli okresowej, codziennej lub specjalnej kontroli, aby pracodawca mógł stwierdzić, ile drabin w zakładzie pracy jest nowych, ile używanych, kiedy zostały kupione, jakie są ich ceny i relacje ceny do kosztów ewentualnej naprawy. Posiadając ewidencję drabin, pracodawcy jest łatwiej dla każdej z drabin zaprowadzić dokument kontroli – oddzielny dokument, gdzie mogą być wpisywane wyniki kontroli.
Zgodnie z § 2 ust. 1-3 r.m.w.u.m. pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny (drabiny) udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. Ponadto pracodawca, dokonując wyboru maszyny (drabiny), powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także istniejące w zakładzie pracy lub w miejscu pracy zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności na stanowisku pracy; pracodawca powinien uwzględniać dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny (drabiny). Pracodawca powinien również zastosować odpowiednie rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn (drabin), jeżeli maszyny (drabiny) nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników.
Rozdział 2 r.m.w.u.m. określa wymagania dotyczące użytkowania maszyn (drabin). Zgodnie z nimi, maszyny (drabiny) instaluje się, umiejscawia oraz użytkuje w sposób minimalizujący ryzyko dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, w szczególności poprzez zapewnienie dostatecznej przestrzeni między ich ruchomymi częściami a ruchomymi bądź stałymi elementami znajdującymi się w ich otoczeniu, a także montuje się lub demontuje w bezpiecznych warunkach, w szczególności zgodnie z zaleceniami producenta.
W § 26-29 r.m.w.u.m. wskazano rodzaje kontroli, jakim podlegają maszyny (drabiny). W przypadku gdy bezpieczne użytkowanie maszyn (drabin) jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien poddać maszyny (drabiny) wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy oraz kontroli po zainstalowaniu na innym stanowisku pracy lub w innym miejscu. Kontroli tych dokonują jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje. Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny (drabiny) narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były:
1)okresowej kontroli, a także badaniom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje,
2)specjalnej kontroli przeprowadzanej przez jednostki albo osoby wskazane powyżej, w przypadku możliwości pogorszenia bezpieczeństwa związanego z maszyną (drabiną), a będącego wynikiem prac modyfikacyjnych, zjawisk przyrodniczych, wydłużonego czasu postoju maszyny oraz niebezpiecznych uszkodzeń oraz wypadków przy pracy.
Wyniki kontroli powinny być rejestrowane i przechowane, do dyspozycji zainteresowanych organów, zwłaszcza nadzoru i kontroli warunków pracy, przez 5 lat od dnia zakończenia tych kontroli, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Niezależnie od przeglądów wstępnych i okresowych, należy dokonywać przeglądów maszyny (drabiny) każdego dnia przed rozpoczęciem pracy. Zakres takiego przeglądu może obejmować wykonanie następujących czynności przez użytkownika maszyny (drabiny): sprawdzenie wzrokowe, czy drabina nie została uszkodzona i nadaje się do użycia, sprawdzenie funkcjonowania elementów drabiny, sprawdzenie czy nie są uszkodzone stopy i szczeble drabiny, sprawdzenie czy drabina jest stabilna, a także czy są i czy nie zostały uszkodzone zabezpieczenia przed rozsuwaniem się drabiny w przypadku drabiny rozstawnej.
Przepisów dotyczących zakresu przeglądów i ich częstotliwości należy poszukiwać w instrukcji producenta drabiny. Producent jest zobowiązany do wskazania takich informacji w instrukcji, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - dalej r.z.w.m.
Zgodnie z § 58 r.z.w.m. maszyna (drabina) wprowadzana do obrotu lub oddawana do użytku musi być wyposażona w instrukcje. Instrukcja powinna być sporządzona w co najmniej jednym języku oficjalnym Unii Europejskiej. Treść instrukcji, oprócz opisu zastosowania zgodnego z przeznaczeniem, powinna również uwzględniać możliwe do przewidzenia niewłaściwe użycie.
Zgodnie z § 59 ust. 1 r.z.w.m. instrukcje powinny zawierać m.in. także informacje odnośnie zakresu czynności regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywać użytkownik oraz zapobiegawcze środki stosowane przy regulacji i konserwacji. Instrukcje powinny umożliwiać bezpieczne przeprowadzenie regulacji i konserwacji, w tym środki ochronne, jakie należy podjąć w trakcie tych czynności.
Przepisy r.p.k.p.r. nie nakazują prowadzenia ewidencji wyposażenia, którego wartość początkowa, w rozumieniu odrębnych przepisów, nie przekracza 1500 zł. Zgodnie z § 4 ust. 1 r.p.k.p.r. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie obowiązane do prowadzenia księgi, prowadzą:
1)ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
2)ewidencję wyposażenia.
Krzysztof Zamajtys