Czy pracodawca ma prawo do kontroli prawa jazdy pracownika zatrudnionego na stanowisku przedstawiciela handlowego, któremu powierza samochód służbowy?
Z jednej strony pracodawca jest odpowiedzialny za dopuszczenie pracownika do wykonywanej pracy. Jeżeli ten nie posiada prawa jazdy lub jest ono nieaktualne, to obowiązkiem kierującego pracownikami jest odsunięcie takiej osoby od pracy.
Pracodawca dbając o rzetelne i zgodne z prawem wykorzystanie znajdujących się w jego posiadaniu samochodów (w tym stanowiących składniki jego mienia) ma prawo kontrolować, czy pracownik, któremu powierza się taki samochód posiada uprawnienia do kierowania pojazdami tego typu pojazdami. Z kolei uzyskanie informacji, iż pracownik nie posiada uprawnień do kierowania pojazdem określonej kategorii jest podstawą do niedopuszczenia takiej osoby do kierowania takim pojazdem.
Zgodnie z art. 100 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Natomiast bardziej szczegółowy katalog obowiązków pracownika został wskazany w § 2 tego artykułu. Otóż pracownik jest obowiązany w szczególności:
1)przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
2)przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
3)przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
4)dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
5)przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
6)przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Stosownie zaś do treści art. 211 k.p. przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1)znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
2)wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
3)dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
4)stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
5)poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6)niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
7)współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązek, o którym mowa w pytaniu może być zatem konstruowany na podstawie bardziej ogólnych zasad wynikających z art. 100 k.p. Dla pracodawcy bardziej korzystne byłoby wskazanie takiego obowiązku wyraźnie w regulaminie wykorzystywania samochodów służbowych lub regulaminie pracy.
Idąc dalej dopuszczenie pracownika do kierowania pojazdem mechanicznym, do czego pracownik nie miałby uprawnień w określonych stanach faktycznych można by uznać, za niedopuszczalne z uwagi na zasady bezpieczeństwa.
Co więcej, należy zauważyć, iż stosownie do treści art. 96 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 z późn. zm.) - dalej k.w., właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza:
1)do prowadzenia pojazdu osobę niemającą sprawności fizycznej lub psychicznej w stopniu umożliwiającym należyte prowadzenie pojazdu,
2)do prowadzenia pojazdu osobę niemającą wymaganych uprawnień,
3)do prowadzenia pojazdu osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka,
4)pojazd do jazdy pomimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu,
5)pojazd do jazdy, pomimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo pomimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia,
6)do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem,
podlega karze grzywny.
Stosownie zaś do treści § 2 art. 96 k.w. tej samej karze za czyny określone w § 1 pkt 1, 3-6 oraz za nieumyślne dopuszczenie do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osobę niemającą wymaganych uprawnień podlega dyspozytor pojazdu lub osoba, do której obowiązków należą jego czynności, a jeżeli takiej osoby nie wyznaczono - kierownik jednostki dysponującej pojazdem.
Pracodawca żądając zatem od pracownik okazania mu prawa jazdy dba nie tylko o mienie zakładu pracy, ale również o dobro pracownika, a jednocześnie działa w celu zapewnienia zgodności z obowiązującymi przepisami.
Kamil Szymański
Z jednej strony pracodawca jest odpowiedzialny za dopuszczenie pracownika do wykonywanej pracy. Jeżeli ten nie posiada prawa jazdy lub jest ono nieaktualne, to obowiązkiem kierującego pracownikami jest odsunięcie takiej osoby od pracy.
Pracodawca dbając o rzetelne i zgodne z prawem wykorzystanie znajdujących się w jego posiadaniu samochodów (w tym stanowiących składniki jego mienia) ma prawo kontrolować, czy pracownik, któremu powierza się taki samochód posiada uprawnienia do kierowania pojazdami tego typu pojazdami. Z kolei uzyskanie informacji, iż pracownik nie posiada uprawnień do kierowania pojazdem określonej kategorii jest podstawą do niedopuszczenia takiej osoby do kierowania takim pojazdem.
Zgodnie z art. 100 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Natomiast bardziej szczegółowy katalog obowiązków pracownika został wskazany w § 2 tego artykułu. Otóż pracownik jest obowiązany w szczególności:
1)przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
2)przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
3)przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,
4)dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
5)przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
6)przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Stosownie zaś do treści art. 211 k.p. przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1)znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
2)wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
3)dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
4)stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,
5)poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6)niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,
7)współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązek, o którym mowa w pytaniu może być zatem konstruowany na podstawie bardziej ogólnych zasad wynikających z art. 100 k.p. Dla pracodawcy bardziej korzystne byłoby wskazanie takiego obowiązku wyraźnie w regulaminie wykorzystywania samochodów służbowych lub regulaminie pracy.
Idąc dalej dopuszczenie pracownika do kierowania pojazdem mechanicznym, do czego pracownik nie miałby uprawnień w określonych stanach faktycznych można by uznać, za niedopuszczalne z uwagi na zasady bezpieczeństwa.
Co więcej, należy zauważyć, iż stosownie do treści art. 96 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 z późn. zm.) - dalej k.w., właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza:
1)do prowadzenia pojazdu osobę niemającą sprawności fizycznej lub psychicznej w stopniu umożliwiającym należyte prowadzenie pojazdu,
2)do prowadzenia pojazdu osobę niemającą wymaganych uprawnień,
3)do prowadzenia pojazdu osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka,
4)pojazd do jazdy pomimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu,
5)pojazd do jazdy, pomimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo pomimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia,
6)do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem,
podlega karze grzywny.
Stosownie zaś do treści § 2 art. 96 k.w. tej samej karze za czyny określone w § 1 pkt 1, 3-6 oraz za nieumyślne dopuszczenie do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osobę niemającą wymaganych uprawnień podlega dyspozytor pojazdu lub osoba, do której obowiązków należą jego czynności, a jeżeli takiej osoby nie wyznaczono - kierownik jednostki dysponującej pojazdem.
Pracodawca żądając zatem od pracownik okazania mu prawa jazdy dba nie tylko o mienie zakładu pracy, ale również o dobro pracownika, a jednocześnie działa w celu zapewnienia zgodności z obowiązującymi przepisami.
Kamil Szymański