Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy pracodawca, który ma zamiar wypowiedzieć umowę o pracę i zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia ma obowiązek skierować go na badania kontrolne lekarskie?

Wypowiedzenie pracownik otrzyma w dniu powrotu po zwolnieniu lekarskim trwającym powyżej 30 dni.

Odpowiedź:

Obowiązek kierowania pracownika na badania kontrolne odnosi się do sytuacji, w której po okresie choroby pracownik ma faktycznie świadczyć pracę. W takich przypadkach dopuszczenie do pracy powinno poprzedzić badanie lekarskie. W sytuacji, gdy bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chorobowego pracownik jest zwolniony ze świadczenia pracy nie występuje zagrożenie dla bezpieczeństwa pracy, tym samym brak orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku nie stoi w sprzeczności z przepisami prawa.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 229 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Pracodawca ma obowiązek skierowania pracownika na badania kontrolne po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego. Należy pamiętać, że obowiązek ten dotyczy pracownika, który po upływie tego okresu stawił się do pracy i zgłosił gotowość jej wykonywania (wyrok SN z dnia 21 września 2001 r., I PKN 639/00, OSNP 2003, nr 17, poz. 415). Ponieważ pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, to pracownik ma obowiązek będąc skierowanym przez pracodawcę poddać się badaniom kontrolnym.

Instytucja zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy nie jest uregulowana w prawie pracy (z wyjątkiem nielicznych przypadków przewidzianych przez przepisy odrębne, np. przez ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1111 z późn. zm.). Znajduje ona jednak zastosowanie na podstawie wyrobionego w tym przedmiocie piśmiennictwa i orzecznictwa z zakresu prawa pracy. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest okresem czasowego niewykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku i to przemawia za stanowiskiem, że nie ma konieczności przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich. Badania kontrolne są potrzebne do tego, by dopuścić pracownika do wykonywania przypisanych mu zajęć. Nieprzeprowadzenie ich przed okresem zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy nie pozostaje w sprzeczności z ratio legis normy prawnej wynikającej z art. 229 k.p. Obowiązek odbycia badań kontrolnych dotyczy zatem pracownika, który po upływie długotrwałej choroby stawił się do pracy i zgłosił gotowość jej wykonywania, nie zaś pracownika, który po zakończeniu zwolnienia chorobowego powraca nie po to, aby świadczyć pracę, lecz po to, by skorzystać z innej formy usprawiedliwionego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy (por. uzasadnienie do wyroku SN z dnia 9 marca 2011 r., II PK 240/10, OSNP 2012, nr 9-10, poz. 113 – wyrok dotyczy obowiązku przeprowadzania kontrolnych badan lekarskich przed urlopem wypoczynkowym nie mniej jednak można go analogicznie zastosować).

Potrzeba sprawdzenia tej zdolności zaktualizuje się dopiero w momencie stawienia się pracownika do pracy celem jej świadczenia, a zatem np. w przypadku wezwania pracownika do pracy. Wtedy to właśnie pracownik będzie zobowiązany poddać się wspomnianym badaniom.

Ponadto obowiązek pracodawcy skierowania pracownika na badania kontrolne przed ponownym podjęciem pracy na dotychczasowym stanowisku wiąże się z kwestią bhp. Dopuszczenie do wykonywania pracy pracownika po długiej chorobie bez potwierdzenia zachowania zdolności do pracy byłoby obciążone ryzykiem z punktu widzenia bezpiecznego wykonywania pracy. Odnosi się to zatem do sytuacji, w której po okresie choroby pracownik ma faktycznie świadczyć pracę. W takich przypadkach dopuszczenie do pracy powinno poprzedzić badanie lekarskie. W sytuacji natomiast, gdy bezpośrednio po zakończeniu zwolnienia chorobowego pracownik jest zwolniony ze świadczenia pracy nie występuje zagrożenie dla bezpieczeństwa pracy.

Anna Sokołowska, autorka współpracuje z publikacją Serwis BHP

Odpowiedzi udzielono 5 maja 2015 r.