Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.s.w.p. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą: 1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych; 2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia; 3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Poszczególne przesłanki zawarte w pojęciu "wypadek przy pracy", zostały zdefiniowane jako: 1) nagłość – czas nieprzekraczający jednej zmiany roboczej (m.in. wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99, OSNP 2000, nr 18, poz. 697), 2) przyczyna zewnętrzna – czynnik zewnętrznych pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, OSNP 2000, nr 20, poz. 760), 3) uraz – uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (art. 2 pkt 13 u.u.s.w.p.). Szczegółowe zasady postępowania powypadkowego określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870).

Zobacz także: Procedura postępowania powypadkowego obejmuje m.in. sporządzenie karty wypadku>>

Co do zasady, ekspozycja zawodowa pracownika personelu medycznego zatrudnionego w podmiocie leczniczym w wyniku np. zakłucia igłą, skaleczenia ostrym narzędziem itp., powinna być traktowane jako wypadek przy pracy, gdyż takie zdarzenie spełnia wszystkie elementy definicji wypadku przy pracy. W praktyce, z uwagi na mnogość tego typu zdarzeń w służbie zdrowia, pracodawcy jedynie wszczynali procedurę poekspozycyjną (badania poszkodowanego pracownika, podanie mu leków retrowirusowych, monitorowanie jego stanu zdrowia itp.) oraz odnotowywali zdarzenie w odpowiednim rejestrze. Dopiero w przypadku stwierdzenia u pracownika np. zakażenia wirusem HBV , HCV czy HIV, pracodawcy sporządzali dokumentację, która uprawniała pracownika do ubiegania się o świadczenia odszkodowawcze z tytułu wypadku przy pracy czy choroby zawodowej. Taka praktyka była i nadal jest stosowana przede wszystkim z uwagi na koszty związane z dużą liczbą wypadków przy pracy (odnotowywanych w protokołach powypadkowych). Zgodnie z art. 30 u.u.s.w.p. wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe dla danego pracodawcy ustala się w oparciu o kategorię ryzyka, która jest uzależniona m.in. od liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy. Z powyższych względów pracodawcy starają się unikać każdorazowego sporządzania dokumentacji powypadkowej w przypadku zakłucia lub drobnego skaleczenia pracownika medycznego, wstrzymując się do czasu stwierdzenia ewentualnych poważniejszych, niż tylko uszkodzenie naskórka, następstw tego zdarzenia.

Zobacz także: Określono obowiązki pracodawcy w zakresie profilaktyki zranień personelu medycznego>>

Ponieważ nie spotkałem się z podważaniem tego rodzaju praktyk przez organy nadzoru nad warunkami pracy (Państwową Inspekcję Pracy czy Państwową Inspekcję Sanitarną), mogę jedynie odpowiedzieć, że takie praktyki nie są uznawane za niezgodne z prawem na tyle, aby stawały się przedmiotem dochodzeń o naruszenie przepisów dotyczących wypadków przy pracy. Co więcej, wszystko wskazuje na to, że takie podejście spotyka się z cichą aprobatą wspomnianych organów. Jednak niezależnie od tego, z formalnego punktu widzenia niewątpliwie mamy w podobnych przypadkach do czynienia z wyraźnym rozdźwiękiem pomiędzy literą prawa a jego stosowaniem. Biorąc powyższe pod uwagę, decyzja odnośnie do dalszego postępowania pozostaje w gestii pracodawcy. Należy przypomnieć, że rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (Dz. U. poz. 696), obowiązujące od dnia 27 czerwca 2013 r., nałożyło na pracodawcę podmiotów leczniczych szereg dodatkowych obowiązków w związku z ekspozycją zawodową, związaną ze zranieniem ostrymi narzędziami. Po każdym tego typu zdarzeniu, niezależnie od prowadzonego postępowania powypadkowego wynikającego z przepisów bhp, pracodawca powinien również: 1) badać przyczyny i okoliczności zranienia oraz odnotować je w "wykazie zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych", 2) jeżeli to konieczne, dokonać zmian w procedurze bezpiecznego postępowania z ostrymi narzędziami , w tym będącymi odpadami medycznymi, lub poinformować pracowników o nowym ryzyku związanym z używaniem ostrego narzędzia, 3) poinformować lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami – w przypadku ekspozycji na krew lub inny potencjalnie zakaźny materiał biologiczny, 4) wdrożyć procedurę postępowania poekspozycyjnego, umożliwiającą niezwłoczne udzielenie poszkodowanemu pomocy medycznej oraz zapobieżenie skutkom narażenia, a także objęcie go profilaktyczną opieką zdrowotną po narażeniu, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.

Zobacz także: Instrumenty prawne zapobiegania zranieniom pracowników w podmiotach leczniczych>>

Zobacz także: Postępowanie po ekspozycji zawodowej na zakażenie wirusami HIV, HBV, HCV>>

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.