Czy okres próbny może trwać dłużej niż 3 miesiące?

Czy do umowy o pracę na okres próbny można sporządzić aneks zmieniający czas trwania umowy?

W umowie o pracę jest zapis: "pracownik zostaje zatrudniony na okres próbny 3 miesiące - czas określony od 23 maja 2016 r. do 22 sierpnia 2016 r.". Do tej umowy pracownik otrzymał aneks od pracodawcy, w którym zmieniony jest punkt dotyczący zatrudnienia i ma on następujące brzmienie: "pracownik zostaje zatrudniony na okres próbny - czas określony od 23 maja 2016 r. do 30 września 2016 r."

Czy taki zapis jest prawidłowy?

Umowa o pracę na okres próbny może trwać maksymalnie 3 miesiące. Ocena prawna umowy o pracę, w której strony przewidziały dłuższy okres próbny jest niejednoznaczna i można w tym zakresie spotkać się z różnymi poglądami.

Przepisy prawa pracy w sposób kategoryczny ograniczają długość okresu, na jaki strony stosunku pracy mogą zawrzeć umowę na okres próbny. Jak wynika z art. 25 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. okres próbny nie może przekraczać 3 miesięcy. Celem tego rodzaju umowy jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Ustawodawca wychodzi z założenia, że okres 3 miesięcy jest wystarczający, aby dokonać weryfikacji w powyższym zakresie.

Ocena sytuacji, w której strony ustalą dłuższy okres próby niż 3 miesiące, nie jest jednoznaczna. Jak wskazuje m.in. M. Tomaszewska, takie postanowienie umowne należałoby uznać za nieważne z mocy art. 18 § 2 k.p. i w konsekwencji stosunek pracy ulega rozwiązaniu z upływem 3 miesięcy czyli maksymalnego limitu trwania takiej umowy (Baran K. W. (red.), Kodeks pracy. Komentarz, WK 2016, za wyd.: SIP LEX). Przyjęcie takiego poglądu w odniesieniu do opisanego stanu faktycznego skutkowałoby kwalifikacją aneksu do umowy o pracę przedłużającego okres próbny ponad dopuszczalny limit jako nieważnego. W praktyce oznaczałoby to, że aneks nie odnosi żadnych skutków prawnych, gdyż umowa o pracę rozwiązała się z upływem 3 miesięcy od daty jej zawarcia.

Można też spotkać się z poglądem, iż w przypadku ustalenia dłuższego niż ustawowy czasu trwania umowy na okres próbny, biorąc pod uwagę całokształt okoliczności, cała umowa może zostać uznana za umowę terminową (tak m.in.: M. M. Gersdorf [w:] Gersdorf M.M., Raczkowski M., Rączka K., Kodeks pracy. Komentarz, LexisNexis, 2014, za wyd.: SIP LEX). Należy podkreślić, że wówczas co do zasady taka umowa jako "zwykłą" umowa terminowa na zasadach ogólnych wliczać się będzie do limitów zatrudnienia na czas określony (art. 25¹ § 1 k.p.). Odnosząc powyższe do opisanego stanu faktycznego można by przyjąć, że związku z wydłużeniem okresu próbnego pracownica od początku nawiązania stosunku pracy została zatrudniona na czas określony (nazwanie umowy umową na okres próbny miałoby w tym przypadku znaczenie drugorzędne). Autorka mając na uwadze fakt, iż przedmiotowe wydłużenie dokonane zostało w formie aneksu do pierwotnie zawartej na 3 miesiące umowy (co sugeruje, że pracownik choćby w jakimś stopniu się sprawdził, skoro pracodawca wyraził intencję kontynuowania zatrudniania), skłania się ku temu drugiemu poglądowi – aczkolwiek trudno przesądzić, czy taką interpretację podzieliłby sąd pracy rozpoznający konkretną sprawę.