Czy odzież w oczyszczalni ścieków kwalifikuje się jako odzież skażoną środkami chemicznymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP Czy odzież w oczyszczalni ścieków kwalifikuje się jako odzież skażoną środkami chemicznymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi? Pracownicy na co dzień podczas obsługi oczyszczalni wykonują czynności obsługowe i z reguły nie dochodzi do zabrudzenia odzieży roboczej. Przypadki zabrudzenia odzieży mają miejsce podczas wykonywania prac remontowych, gdy podczas pracy mogą zachlapać odzież ściekami w postaci resztkowej lub zabrudzić odzież przez dotknięcie zabrudzonych ścian w obiektach oczyszczalni, ewentualnie dotknięcie demontowanego elementu np. pompy, która zatopiona była w ściekach. Praca prowadzona jest z użyciem rękawic ochronnych (gumowych). Według oceny ryzyka zawodowego czynnik biologiczny pochodzący od ścieków zakwalifikowany został do 1,2 i maksymalnie 3 grupy zagrożenia (PIS akceptuje taki poziom oceny zagrożeń czynnikiem biologicznym), a ryzyko zawodowe zostało ocenione na poziomie akceptowalnym przy zachowaniu przestrzegania zaleceń. Czy możliwe jest pranie takiej odzieży w pralce zakładowej, w której pracownik zaraz po sytuacji awaryjnej ma możliwość wyprania zanieczyszczonych sortów i ubrania kolejnej czystej odzieży roboczej i ochronnej?

Odpowiedź

Odzież roboczą używaną przez pracowników w oczyszczalni ścieków kwalifikuje się do odzieży, która może być skażona środkami chemicznymi lub materiałami biologicznymi. Nawet podczas prac obsługowych może dojść do skażenia odzieży pracownika szkodliwymi czynnikami biologicznymi, które mogą występować w pyłach (np. w suszarniach osadu ściekowego) lub w bioaerozolach (np. w halach krat, w obszarach bloków biologicznych). Z tego powodu najlepszym sposobem zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia pracowników oczyszczalni ścieków jest przekazywanie ich odzieży roboczej pralniom wyspecjalizowanym w czyszczeniu i dezynfekcji odzieży skażonej szkodliwymi czynnikami biologicznymi. Wiele zakładów oczyszczania ścieków wybiera właśnie takie rozwiązanie.

Są jednak oczyszczalnie (nie tylko te najmniejsze), które czyszczą i dezynfekują odzież roboczą przy użyciu pralek zakładowych, głównie ze względu na wspomniany w opisie niski poziom ryzyka skażenia odzieży przy wykonywaniu czynności obsługowych. Dlatego na drugie pytanie należałoby odpowiedzieć twierdząco. Jednak, aby uzasadnić takie podejście, konieczne jest spełnienie kilku warunków:

- przy pracach o zwiększonym ryzyku skażenia odzieży szkodliwymi czynnikami biologicznymi (np. wspomniane w opisie prace remontowe czy prace przy usuwaniu awarii) używać jednorazowych środków ochrony indywidualnej, w tym kombinezonów ochronnych;

- pranie i odkażanie odzieży wykonywać w specjalnie do tego celu wydzielonych pomieszczeniach;

- do prania używać środków o potwierdzonych właściwościach czyszczących i dezynfekujących, stosując się ściśle do zaleceń producentów tych środków, zwłaszcza dotyczących dozowania oraz wymaganych temperatur prania (najczęściej zalecane temperatury minimalne to 60-65°C);

- odzież przeznaczoną do prania i dezynfekcji przechowywać w wyznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych pojemnikach;

- opracować wewnętrzną procedurę prania i dezynfekcji odzieży roboczej pracowników;

- wyznaczyć i przeszkolić osoby, które będą wykonywały pranie i odkażanie odzieży roboczej.

Uzasadnienie

Na podstawie art. 237[9] § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Zgodnie z art. 237[10] § 1 k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania tych skażonych przedmiotów jest niedopuszczalne (art. 237[10] § 2 k.p.).

Wymagania dotyczące pomieszczeń do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej określa rozdział 8 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

Ponadto zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.) – dalej r.s.c.b. w celu ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwy czynnik biologiczny pracodawca jest obowiązany do stosowania, na warunkach określonych w r.s.c.b., wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie lub ograniczających stopień tego narażenia.

Stosownie do § 5 ust. 1 r.s.c.b. przed wyborem środka zapobiegawczego pracodawca dokonuje oceny ryzyka zawodowego, na jakie jest lub może być narażony pracownik, uwzględniając w szczególności:

1) klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych;

2) rodzaj, stopień oraz czas trwania narażenia na działanie szkodliwego czynnika biologicznego;

3) informację na temat:

a) potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwego czynnika biologicznego,

b) choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy,

c) stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą;

4) wskazówki organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby medycyny pracy.

Zgodnie z § 7 r.s.c.b. stosowanie środków zapobiegawczych nie zwalnia pracodawcy od obowiązku m.in.:

1) projektowania procesu pracy w sposób pozwalający na uniknięcie lub zminimalizowanie uwalniania się szkodliwego czynnika biologicznego w miejscu pracy;

2) zapewniania pracownikom środków ochrony zbiorowej lub w przypadku gdy w inny sposób nie można uniknąć narażenia, środków ochrony indywidualnej, odpowiednich do rodzaju i poziomu narażenia;

3) zapewniania warunków bezpiecznego zbierania, przechowywania oraz usuwania odpadów przez pracowników, z zastosowaniem bezpiecznych i oznakowanych pojemników;

4) stosowania procedur bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi;

5) zapewniania pracownikom systematycznego szkolenia.

Tomasz Dyjeciński, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 25 marca 2016 r.