Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Spółka z o.o. zatrudnia w ramach umowy o dzieło zleceniobiorców. Umowy zawierane są co miesiąc lub jedna na 3 miesiące. W ramach umowy zleceniobiorca zobowiązany jest do przygotowania produktów do nadruku. Czy od ww. umów o dzieło należy odprowadzić składki ZUS?
Odpowiedź:
Jeżeli w następstwie wykonania zawartej przez spółkę z o.o. umowy nie powstaje dzieło, ale jej istota wyraża się jedynie w wykonywaniu powtarzalnych czynności, nie mamy do czynienia z umową o dzieło, ale umową o świadczenie usług. Wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Uzasadnienie:
Wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło, której nie towarzyszy stosunek pracy (tj. umowy o dzieło, która została zawarta lub jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym ubezpieczony pozostaje w stosunku pracy) – co wynika z art. 6 ust. 1 i art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., oraz art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z. – nie wiąże się z obowiązkiem ubezpieczeń społecznych i obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. Zgodnie z art. 627 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) – dalej k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. W bogatym rzecznictwie sądowym dotyczącym umowy o dzieło podkreśla się, że przedmiotem umowy o dzieło jest doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego przez zamawiającego w momencie zawierania umowy. Nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy - materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła. Dzieło nie musi wprawdzie być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno posiadać charakterystyczne, wynikające z umowy cechy, umożliwiające zbadanie, czy dzieło zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego. Dzieło jest wytworem, który w momencie zawierania umowy nie istnieje, jednak jest w niej z góry przewidziany i określony w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy. Z umową o dzieło nie mamy zatem do czynienia, jeżeli jej przedmiotem jest jedynie wykonywanie powtarzalnej pracy za wynagrodzeniem (wyrok SN z dnia 8 listopada 2013 r., II UK 157/13, LEX nr 1396414; wyrok SN z dnia 4 czerwca 2014 r., II UK 420/13, LEX nr 1480060; wyrok SAp w Szczecinie z dnia 8 maja 2014 r., III AUa 879/13, LEX nr 1469398; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 maja 2014 r., III AUa 1929/13, LEX nr 1469313).
Odnosząc powyższe do przypadku przedstawionego w pytaniu należy stwierdzić, że jeżeli w następstwie wykonania zawartej przez spółkę z o.o. umowy nie powstaje dzieło, ale jej istota wyraża się jedynie w wykonywaniu powtarzalnych czynności, nie mamy do czynienia z umową o dzieło, ale umową o świadczenie usług. Wydaje się, że umowa, której przedmiotem jest przygotowanie produktów do nadruku nie może być uznana za umowę o dzieło, gdyż istota tej pracy ogranicza się do wykonywania powtarzalnych czynności, które nie prowadzą do wytworzenia dzieła (tj. indywidualnego, weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu). Do takiego wniosku prowadzi dotychczasowe orzecznictwo sądowe, z którego wynika, że w ramach umowy o dzieło nie mogą być wykonywane takie prace, jak: przygotowywanie powierzchni do malowania mechanicznego przez wyszlifowanie spawów, wyczyszczenie, wyszukanie wad, odtłuszczenie, częściowe malowanie wręgami (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 września 2013 r., III AUa 225/13, LEX nr 1422414), przygotowywanie budynków w zakresie czystości i porządku, grabienie trawnika po koszeniu trawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 lutego 2013 r., III AUa 1143/12, LEX nr 1293587), przygotowywanie detali do malowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 kwietnia 2013 r., III AUa 1651/12, LEX nr 1321907), przygotowywanie posiłków (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 26 stycznia 2006 r., III AUa 1700/05), rozpakowywanie towaru, wykładanie i przygotowywanie do wystawienia na sklep (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 10 października 2012 r., III AUa 698/12, LEX nr 1220663). Wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, na mocy art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 u.s.u.s. oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e u.ś.o.z. stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Piotr Kostrzewa, autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 29 września 2014 r.