Odpowiedź
Obrzęk może stanowić uraz w rozumieniu definicji wypadku przy pracy określonej w przepisach ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.s.w. Opisane zdarzenie wypełnia również przesłankę „nagłości zdarzenia", jeżeli wydarzyło się w czasie nie dłuższym niż jedna zmiana robocza.
Uzasadnienie
Stosownie do postanowień art. 234 § 1 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom w przyszłości.
Okoliczności i przyczyny zdarzenia, zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 1.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – dalej r.u.o.p.w., analizuje zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby BHP oraz społecznego inspektora pracy), który powinien tego dokonać nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Sporządzając protokół powypadkowy, którego wzór określa załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16.09.2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy – dalej r.u.o.p.w., zespół powypadkowy powinien również dokonać kwalifikacji prawnej zdarzenia, a więc stwierdzić, czy dany wypadek jest wypadkiem przy pracy (czy spełnia przesłanki wynikające z definicji wypadku przy pracy), czy też nie.
Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.w., za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna oraz związek z pracą stanowiły treść definicji wypadku także na gruncie dawnej ustawy z 12.06.1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, jak również poprzednich regulacji prawnych. Wykształciło się wówczas bardzo bogate orzecznictwo dotyczące poszczególnych elementów definicyjnych wypadku przy pracy, zachowujące aktualność na gruncie aktualnego stanu prawnego. Z uwagi na to, że pojęcie nagłości od lat nastręczało problemy interpretacyjne, przyjęło się, że zdarzenie zachowa cechę nagłości, jeżeli działanie przyczyny zewnętrznej nie przekroczy jednej dniówki roboczej (por. orzeczenie Trybunał Ubezpieczeń Społecznych z 19.09.1958 r., TR III 149/58). Okres, w którym powinien zamknąć się przebieg nagłego zdarzenia, aby nie straciło ono charakteru wypadku, jest więc umowny, usankcjonowany w orzecznictwie. Szereg innych orzeczeń również oscyluje wokół tego czasu. Zgodnie m.in. z wyrokiem SN z 30.06.1999 r., II UKN 24/99), zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem wywołującym negatywną reakcję organizmu i stanowiące przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości tylko wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy.
Wątpliwości zespołu powypadkowego budzi często również uraz, jakiego osoba poszkodowana doznała w wyniku danego zdarzenia. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 9.06.2009 r., II PK 318/08) stwierdzenie w konkretnej sprawie, czy u ubezpieczonego wystąpił uraz (uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego), musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami faktycznymi. A ponieważ przeważnie wymaga to specjalistycznej wiedzy medycznej, powinno zostać dokonane przez biegłych lekarzy.
Obrzęk (opuchlizna) to nadmierne pozanaczyniowe nagromadzenie się płynu ustrojowego w tkankach lub jamach ciała. Może powstać zarówno w wyniku urazu mechanicznego (np. uderzenia, jako uszkodzenie tkanek miękkich), jak również stanowić reakcję alergiczną organizmu.
Najczęściej objawami pojawiającego się obrzęku jest bladość, zaczerwienienie lub siność skóry, zwiększenie rozmiarów kończyny lub danej partii ciała, a jeśli chodzi o organy wewnętrzne to wyraźny i ostry ból, jak również stwardnienie danej partii ciała. Tym samym w pewnych przypadkach obrzęk może, ale nie zawsze musi, stanowić uraz w rozumieniu przepisów ustawy wypadkowej.
Sądzę jednak, że w przypadku wątpliwości co do kwalifikacji danego zdarzenia wypadkowego ze względu na zaistniały uraz (a niewątpliwie w wielu przypadkach niezbędna jest fachowa wiedza medyczna), jakiego doznał poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy, to – zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 5 r.u.o.p.w. – zespół powypadkowy powinien zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
Autor odpowiedzi: Maciej Ambroziewicz
Odpowiedzi udzielono 8.09.2017 r.
Czy obrzęk i bolesność ręki można uznać za uraz?
Pytanie pochodzi z Serwisu BHPPodczas przewracania uszytej poduszki z lewej strony na prawą, pracownik poczuł ból ręki. Poszkodowany na następny dzień udał się do lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz wystawił poszkodowanemu zaświadczenie o następującej treści bolesność, obrzęk palca wskazującego ręki prawej, przeskakiwanie w stawie u nasady II palca prawego.Czy obrzęk i bolesność można uznać za uraz, a przewracanie poduszki (materiał sztywny) jako nagłe zdarzenie?
