Inspektor pracy może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara ta będzie wystarczająca.
Grzywna w drodze mandatu karnego nakładana jest na sprawcę wykroczenia (najczęściej w formie mandatu kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru). W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego inspektor pracy występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. Sprawcą wykroczenia – w zależności od konkretnego przypadku – może być pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, osoba, na której ciąży określony przepisami obowiązek (np. obowiązek wydania świadectwa pracy), osoba będąca odpowiedzialną za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierująca pracownikami lub innymi osobami fizycznymi. Dane dotyczące ukaranego (sprawcy wykroczenia) znajdują się na druku mandatu.