Odpowiedź
Jeśli ryzyko resztkowe maszyny wskazuje na zasadność korzystania z obuwia ochronnego, należy uznać, że powinno się je stosować. Obuwie ochronne ma na celu ochrony użytkownika przed urazami. Tym samym, skoro ryzyko resztkowe maszyny „sugeruje” noszenie obuwia ochronnego, nie można wykluczyć (niezależnie od stopnia prawdopodobieństwa) wystąpienia urazu w związku z obsługą maszyny.
Odpowiedzialnym za opracowywanie i wydawanie instrukcji stanowiskowych jest pracodawca, który niezależnie od własnej oceny stanowiska pracy, powinien też uwzględnić występowanie ryzyka resztkowego, w tym dokumentację techniczno-ruchową stosowanych maszyn, zawierającą m.in. instrukcję obsługi. Informacje dostarczone przez producenta są niezwykle istotne z punktu widzenia bezpiecznego użytkowania maszyny. Jest on najlepiej zorientowany w kwestiach technicznych, jej prawidłowego użytkowania oraz możliwych zagrożeń. Dobrą praktyką będzie ujęcie w instrukcjach ogółu zaleceń dostarczonych przez producenta. Mogą mieć one zmodyfikowaną formę – uwzględniając zasadę opracowywania instrukcji przy pomocy języka dla pracowników zrozumiałego.
Uzasadnienie
Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie, aby praca odbywała się z wykorzystaniem bezpiecznych maszyn i narzędzi. Stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne powinny zabezpieczać pracowników m.in. przed urazami czy porażeniem prądem elektrycznym, co wynika z art. 215 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666) - dale k.p. Działania podejmowane na etapie projektowania maszyny oraz jej późniejszych testów mają na celu wyeliminowanie lub przynajmniej w jak największym stopniu zminimalizowanie ryzyka związanego z późniejszą eksploatacją zgodnie z przeznaczeniem. Jeśli wykorzystanie środków redukujących ryzyko nie powoduje jego całkowitego wyeliminowania, można mówić o tzw. ryzyku resztkowym, które jest ustalane przez producenta maszyny w ramach dokonywanej tzw. oceny ryzyka. Informacja o takim ryzyku wynika z instrukcji obsługi maszyny.
Jeśli ryzyko resztkowe wskazuje na zasadność i celowość użytkowania obuwia roboczego, należy przyjąć, że powinno być ono stosowane. Obuwie tego rodzaju, w przeciwieństwie do obuwia roboczego, spełnia cechy ochronne. Skoro zatem ryzyko resztkowe „sugeruje” korzystanie z obuwia ochronnego, należy uznać, że mimo stosowania innych środków minimalizujących ryzyko, zagrożenie nie zostało wyeliminowane w sposób gwarantujący 100% pewność niewystąpienia urazu.
Obowiązkiem pracodawcy jest zaznajomienie pracowników ze sposobem wykonywania pracy oraz z zagrożeniami, jakie się z nią wiążą. Wiąże się z tym szereg obowiązków związanych m.in. z koniecznością dokonania oceny ryzyka zawodowego oraz wydawaniem szczegółowych instrukcji i wskazań dotyczących bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, co wynika z art. 237[4] k.p. Doprecyzowaniem powyższej regulacji są normy § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.). Instrukcje powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Od instrukcji bhp w szerszym znaczeniu należy odróżnić instrukcje stanowiskowe, stanowiące zbiór zasad dotyczących sposobu postępowania dla danego stanowiska pracy tak, by prace były wykonywane zgodnie z zachowaniem zasad bhp.
Opracowując instrukcje stanowiskowe, należy uwzględnić dokumentację dostarczoną przez producenta maszyny tzw. dokumentację techniczno–ruchową. Zawiera ona m.in. instrukcję obsługi maszyny, z której wynika informacja o ryzyku resztkowym. Pracodawca opracowując instrukcje, nie powinien opierać się wyłącznie na własnej ocenie danego stanowiska pracy. Producent maszyny ma największą wiedzę w zakresie jej funkcjonowania, zagrożeniach oraz ryzyku związanym z jej eksploatacją. Z punktu widzenia bezpieczeństwa zarówno pracodawcy, jak i pracowników dobrą praktyką będzie uwzględnienie ogółu zaleceń producenta maszyny w treści instrukcji – niezależnie od tego, że będzie to stanowiło powtórzenie instrukcji obsługi. W żadnym razie nie jest to postępowanie nieprawidłowe, a może okazać się działaniem korzystnym w przypadku kontroli pracodawcy w zakresie technicznego bezpieczeństwa pracy.
Uwzględniając postulat zrozumiałego dla pracowników języka, jakim powinny być pisane instrukcje, treść instrukcji może być zmodyfikowana w sposób zapewniający większą czytelność i przejrzystość – w stosunku do oryginalnych zapisów zawartych w dokumentacji dostarczonej przez producenta.
Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono: 16 października 2016 r.
