Czy jeśli w danym miesiącu nie wystąpił żaden rachunek to należy wyrejestrować z ubezpieczenia zleceniobiorcę?

Pytanie Użytkownika Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Zatrudniono w zakładzie na umowę zlecenie BHP-owca. Według umowy jest on opłacany po wykonaniu szkoleń na podstawie wystawionego rachunku. Jego wysokość jest uzależniona od ilości i charakteru szkolenia. Bywają miesiące, w których nie występuje rachunek. Jak należy ujmować to w deklaracji ZUS za dany miesiąc? Podobno musi być wykazane wynagrodzenie z każdego miesiąca. Czy jeśli w danym miesiącu nie wystąpił żaden rachunek to należy wyrejestrować z ubezpieczenia zleceniobiorcę?

Odpowiedź:

Jeżeli w danym miesiącu zleceniobiorca wykonywał pracę na podstawie umowy zlecenia, ale nie osiągnął z tego tytułu żadnych przychodów, to należy złożyć za niego tzw. zerowy raport ZUS RCA. Okoliczność, iż w danym miesiącu zleceniobiorca nie osiągnął żadnego przychodu nie oznacza więc jeszcze, że w tym miesiącu nie podlegał on ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu i należy go wyrejestrować z tych ubezpieczeń.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4), art. 11 ust. 2 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) – dalej u.s.u.s., oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.) – dalej u.ś.o.z., osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Zastrzec przy tym należy, że w przypadku posiadania przez zleceniobiorcę innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych niż umowa zlecenia, wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia może nie wiązać się z obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Zbiegi tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych zostały uregulowane w art. 9 u.s.u.s. Podkreślenia jednocześnie wymaga, że powyższe dotyczy odpłatnej umowy zlecenia, a więc takiej umowy, w której przewidziane jest wynagrodzenie dla zleceniobiorcy za wykonanie zlecenia. Nieodpłatne umowy zlecenia nie rodzą więc obowiązku ubezpieczeń społecznych i obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Z art. 13 pkt 2) u.s.u.s. oraz art. 69 ust. 1 u.ś.o.z. wynika, że zleceniobiorca jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym w okresie od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy. Okoliczność, iż zleceniobiorca w danym miesiącu – pomimo wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia – nie osiągnął żadnego przychodu nie pociąga więc za sobą skutku w postaci wygaśnięcia obowiązku ubezpieczeń społecznych bądź obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Natomiast dopiero wygaśnięcie obowiązku tych ubezpieczeń, zgodnie z art. 36 ust. 11 u.s.u.s. i art. 74 ust. 1 u.ś.o.z., uzasadnia wyrejestrowanie zleceniobiorcy z powyższych ubezpieczeń. Dla obowiązku ubezpieczeń społecznych i obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego zleceniobiorcy kluczowe znaczenie ma więc to, czy wykonuje on pracę na podstawie umowy zlecenia.

Za każdy miesiąc, w którym zleceniobiorca podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu, zleceniodawca jako płatnik składek ma obowiązek przekazać za zleceniobiorcę raport ZUS RCA. Dotyczy to również takiego miesiąca, w trakcie którego ustał obowiązek ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego zleceniobiorcy. Wynika to z art. 41 ust. 1 i 2 u.s.u.s. W raporcie ZUS RCA zleceniobiorca wykazuje m. in. podstawy wymiaru i kwoty należnych składek na poszczególne ubezpieczenia. Jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy stanowi przychód z tytułu umowy zlecenia w rozumieniu przepisów podatkowych. W przypadku zleceniobiorcy składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne są więc należne dopiero wówczas, gdy osiągnie on przychód w rozumieniu przepisów podatkowych, który stanowi ich podstawę wymiaru. Z tego też względu zgodnie z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18.04.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 78, poz. 465 ze zm.) zleceniodawca w składanym za zleceniobiorcę raporcie ZUS RCA uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego ten raport dotyczy – stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia w postaci rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że jeżeli w danym miesiącu zleceniobiorca wykonywał pracę na podstawie umowy zlecenia, ale nie osiągnął z tego tytułu żadnych przychodów, należy złożyć za niego tzw. zerowy raport ZUS RCA, a więc w polach przeznaczonych do wykazania podstawy wymiaru i kwoty składek należy wpisać „0,00”

Piotr Kostrzewa,

autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 20.03.2017 r.