Czy jeśli pracownik w chwili rozwiązania umowy o pracę nie spełniał warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, pracodawca jest zobowiązany do wypłacania mu odprawy?

W dniu 31 grudnia 2015 r. pracodawca rozwiązał umowę o pracę z pracownicą z powodu wypowiedzenia przez pracodawcę. Pracownica złożyła dokumenty do ZUS w sprawie przyznania jej wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szkodliwych warunkach w poprzedniej firmie. Okazało się, że z powodu błędnie wystawionego świadectwa pracy przez poprzedniego pracodawcę wstępnie jest całkiem prawdopodobne. że nie nabędzie prawa do wcześniejszej emerytury.

Kiedy powinna nastąpić wypłata odprawy, w momencie rozwiązania umowy, chociaż w tym dniu pracownica nie nabyła prawa do emerytury, czy tez w dniu nabycia prawa do emerytury, co może nastąpić miesiąc po rozwiązaniu umowy o pracę?

Odprawa emerytalna winna być wypłacona pracownikowi, jeżeli uprawnienia do emerytury zostały potwierdzone decyzją organu rentowego jeszcze przed rozwiązaniem umowy o pracę. Natomiast jeśli pracownik w chwili rozwiązania umowy o pracę nie spełniał warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, pracodawca nie jest zobowiązany do wypłacania mu odprawy emerytalnej.

W myśl art. 92¹ § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy - pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.

Nabycie prawa do odprawy emerytalno-rentowej jest uzależnione od jednoczesnego spełnienia dwóch przesłanek tj.:

- ustania stosunku pracy, niezależnie od trybu rozwiązania umowy o pracę (np. rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, czy też na mocy porozumienia stron) oraz

- nabycia uprawnień rentowych lub emerytalnych.

Musi zatem zachodzić związek przyczynowo-skutkowy między tymi zdarzeniami.

Tak więc, pracownik nabywa prawo do odprawy emerytalnej wraz z momentem ustania stosunku pracy, jeżeli uprawnienia do emerytury zostały potwierdzone decyzją organu rentowego jeszcze przed rozwiązaniem umowy o pracę. Jeśli zaś decyzja ustalająca uprawnienia została wydana po terminie ustania stosunku pracy, to odprawę należy wypłacić z dniem przedstawienia pracodawcy dokumentów, potwierdzających prawo do emerytury.

Sformułowanie "przejście na emeryturę" powinno być interpretowane w kategoriach obiektywnych, czyli po stwierdzeniu, że pracownik faktycznie korzysta z emerytury po ustaniu zatrudnienia, a nie w subiektywnych tj. przez uznanie, że rozstrzygające dla uzyskania prawa do odprawy emerytalnej są deklaracje pracownika o zamiarze ubiegania się o emeryturę.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że musi występować związek pomiędzy wypłatą odprawy pieniężnej a nabyciem uprawnień emerytalnych i rozwiązaniem umowy o pracę.

O wypłatę odprawy emerytalnej można się ubiegać od dnia rozwiązania stosunku pracy także wtedy, gdy decyzja ZUS przyznająca emeryturę została wydana później. Pracownik musi jednak spełniać w chwili ustania stosunku pracy wszystkie warunki nabycia prawa do emerytury. Nie ma więc podstaw, aby pracownik ubiegał się o odprawę emerytalną, jeżeli w dniu rozwiązania stosunku pracy takich warunków nie spełniał. Potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 r., II PK 20/05, OSNP 2006/15–16/230, zgodnie z którym: "Prawo do odprawy emerytalnej ocenia się według stanu prawnego obowiązującego w dniu ustania stosunku pracy".