Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy istnieje obowiązek sporządzenia dokumentacji powypadkowej, jeżeli pracownik nie ma ubezpieczenia wypadkowego?

Czy student do 26 roku życia podlega ubezpieczeniu wypadkowemu?

Odpowiedź:

1. Niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił za pracownika składki na ubezpieczenie wypadkowe, jest zobowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, a co za tym idzie – do sporządzenia dokumentacji powypadkowej.

2. W przypadku, gdy wypadek dotyczy zleceniobiorcy, który nie posiada takiego ubezpieczenia, zleceniodawca nie ma obowiązku sporządzania dokumentacji powypadkowej (karty wypadku).

3. Osoba w wieku poniżej 26 lat, posiadająca status studenta i zatrudniona w ramach stosunku pracy, podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, tak jak każdy inny pracownik.

4. Osoba w wieku poniżej 26 lat, posiadająca status studenta i zatrudniona w ramach umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia), nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu. Osoba ta może jedynie wykupić prywatne ubezpieczenie w dowolnym towarzystwie ubezpieczeniowym, które – w zależności od zapisów zawartych w polisie – będzie umożliwiało uzyskanie określonych świadczeń odszkodowawczych w razie wypadku przy pracy.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Ponadto, zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 7 u.u.w., za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego (a więc, raz jeszcze trzeba podkreślić, posiadanie ubezpieczenia wypadkowego jest nieodzownym warunkiem) z danego tytułu podczas współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W razie zaistnienia wypadku przy pracy, na pracodawcy (zleceniodawcy) spoczywa szereg obowiązków określonych w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy, a jednym z nich – zgodnie z art. 234 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) - dalej k.p. – jest obowiązek podjęcia niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie, zapewnienie udzielenia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosowanie odpowiednich środków zapobiegających podobnym wypadkom. Podobne działania należy podjąć w przypadku, gdy wypadkowi przy pracy ulegnie zleceniobiorca.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn pracowniczych wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870), natomiast tryb postępowania w przypadku wypadków przy pracy osób zatrudnionych w ramach umów cywilnoprawnych określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 924).

Obowiązek odprowadzania przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne (pracodawcę lub zleceniodawcę), w tym również na ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (ubezpieczenie wypadkowe), regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s. Powyższy przepis wskazuje przypadki, w których obowiązek ten powinien być realizowany (zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym), a także przypadki, w których obowiązek opłacania składek nie powstaje. W przypadku osób będących pracownikami, a więc zgodnie z przepisami art. 2 k.p., osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, nie ma znaczenia, że dana osoba posiada status studenta i nie ukończony 26 rok życia, bowiem pracodawca jest zobligowany do opłacania składki na ubezpieczenie wypadkowe. Dopiero w przypadku umowy zlecenia, zgodnie z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 4 u.s.u.s., osoby posiadające status studenta i nie ukończony 26 rok życia nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu. Co istotne, płatnik składek nie ma możliwości, aby samemu objąć takie osoby powyższym ubezpieczeniem.

W przypadku osoby zatrudnionej w ramach stosunku pracy na pracodawcy ciąży bezwzględny obowiązek sporządzenia dokumentacji powypadkowej niezależnie od tego, czy dopełnił obowiązku opłacenia za pracownika obowiązkowych składek na ubezpieczenie wypadkowe, czy też nie. W przypadku zleceniodawców, którzy w określonych przypadkach zwolnieni są z obowiązku opłacania takich składek od konkretnych zleceniobiorców (jak np. studentów, o których była mowa powyżej), obowiązek sporządzania dokumentacji powypadkowej nie powstaje, bowiem dane zdarzenie nie wypełnia definicji wypadku przy pracy (nie nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego).

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 22 grudnia 2014 r.