Co jaki czas?
Jakie wymagania bhp muszą spełniać kurtyny bezpieczeństwa?
Kurtyny bezpieczeństwa należy traktować jako element bezpieczeństwa. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - dalej r.z.w.m. maszyny mogą być oddane do użytku, jeżeli po prawidłowym zainstalowaniu i konserwacji oraz zastosowaniu zgodnym z przeznaczeniem lub w warunkach, które można przewidzieć, nie stwarzają zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia obsługi oraz są wyposażone w instrukcje obsługi.
Pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny udostępnione pracownikom są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio do niej przystosowane oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników. Pracodawca, dokonując wyboru maszyny, powinien brać pod uwagę specyficzne warunki i rodzaj wykonywanej pracy, a także zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. Pracodawca powinien uwzględniać dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyny oraz zastosować odpowiednie rozwiązania mające na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn. Jednym z możliwych rozwiązań mających na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z użytkowaniem maszyn, jeżeli maszyny nie mogą być użytkowane bez ryzyka dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, jest zastosowanie do użytkowanej maszyny dodatkowych elementów bezpieczeństwa.
Zgodnie z § 3 pkt 3 r.z.w.m. przez element bezpieczeństwa należy rozumieć element, który służy do spełnienia funkcji bezpieczeństwa, jest wprowadzany do obrotu oddzielnie, a jego uszkodzenie lub nieprawidłowe działanie zagraża bezpieczeństwu osób, oraz nie jest niezbędny do działania maszyny lub można go zastąpić zwykłymi elementami tak, aby maszyna mogła działać. Wykaz elementów bezpieczeństwa określa załącznik nr 1 do r.z.w.m.
Zgodnie z r.z.w.m. ruchome elementy maszyny powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby zapobiec ryzyku zetknięcia mogącego być przyczyną wypadku, a gdy ryzyko to nadal istnieje, ruchome elementy maszyny powinny być wyposażone w osłony lub urządzenia ochronne. Osłony i inne urządzenia ochronne, chroniące przed ryzykiem związanym z ruchomymi elementami maszyny, powinny być dobierane stosownie do rodzaju zagrożenia.
Przy doborze osłon lub urządzeń ochronnych należy postępować w sposób określony w § 34 r.z.w.m. Zgodnie z tym przepisem osłony zaprojektowane w celu ochrony osób przed zagrożeniami stwarzanymi przez ruchome elementy przenoszenia napędu powinny być osłonami stałymi albo ruchomymi osłonami blokującymi. Stosowanie osłon ruchomych blokujących w przypadku ruchomych elementów maszyny, jest wskazana jeżeli przewiduje się konieczność częstego dostępu do nich.
Osłony lub urządzenia ochronne zaprojektowane w celu ochrony osób przed zagrożeniami, które mogą być spowodowane przez ruchome elementy maszyny, powinny być:
1)osłonami stałymi,
2)ruchomymi osłonami blokującymi, albo
3)urządzeniami ochronnymi, albo
4)kombinacją osłon lub urządzeń ochronnych.
Jeżeli niektóre ruchome elementy maszyny bezpośrednio związane z procesem technologicznym nie mogą być całkowicie niedostępne podczas pracy ze względu na operacje wymagające ingerencji operatora, wówczas te ruchome elementy maszyny powinny być wyposażone w:
1)osłony stałe lub ruchome osłony blokujące, zapobiegające dostępowi do tych fragmentów ruchomych elementów maszyny, które nie są wykorzystywane podczas pracy,
2)osłony nastawne, ograniczające dostęp do tych fragmentów ruchomych elementów maszyny, do których dostęp jest niezbędny.
Zgodnie z § 36 r.z.w.m. osłony i urządzenia ochronne:
1)powinny:
a)mieć wytrzymałą konstrukcję,
b)być stabilnie zamocowane na swoim miejscu,
c)być umieszczone w odpowiedniej odległości od strefy niebezpiecznej,
d)umożliwiać, w miarę możliwości bez konieczności demontażu osłon lub wyłączenia urządzeń ochronnych, dostęp konieczny do wykonywania prac związanych z mocowaniem lub wymianą narzędzi oraz konserwacją, przy czym dostęp ten powinien być ograniczony tylko do obszaru niezbędnego do wykonywania tych prac,
e)w miarę możliwości chronić przed wyrzucaniem lub spadaniem materiałów lub przedmiotów oraz przed emisjami powodowanymi przez maszyny;
2)mogą powodować tylko minimalne utrudnienia w obserwacji procesu produkcyjnego,
3)nie powinny:
a)powodować żadnego dodatkowego ryzyka,
b)dawać łatwo się obejść lub wyłączyć.
Zgodnie z § 37 r.z.w.m. osłony stałe powinny być mocowane w sposób umożliwiający ich otwarcie lub demontaż wyłącznie przy użyciu narzędzi. Tam, gdzie jest to możliwe, usunięcie elementów mocujących powinno uniemożliwiać pozostawienie osłon na swoim miejscu. Systemy mocowania osłon muszą pozostać przymocowane do osłon lub do maszyny, jeżeli osłony zostały usunięte.
Osłony ruchome blokujące powinny:
1)o ile to możliwe, pozostawać po otwarciu przymocowane do maszyn,
2)być zaprojektowane i wykonane tak, aby mogły być regulowane tylko poprzez zamierzone działanie;
3)być sprzężone z układem blokującym, zapobiegającym uruchomieniu niebezpiecznych funkcji maszyny do chwili zamknięcia osłony i wydającym polecenie zatrzymania, gdy tylko osłona jest otwierana.
Osłony nastawne ograniczające dostęp do stref elementów ruchomych maszyny, niezbędnych do pracy, powinny być:
1)nastawiane ręcznie lub automatycznie, w zależności od rodzaju pracy;
2)łatwe do nastawienia bez użycia narzędzi.
Urządzenia ochronne powinny być zaprojektowane i sprzężone z układem sterowania tak, aby:
1)ruchome elementy maszyny nie mogły zostać uruchomione, dopóki operator może do nich dosięgnąć,
2)osoba narażona nie mogła dosięgnąć ruchomych elementów maszyny po ich uruchomieniu,
3)mogły być nastawiane tylko przez działania zamierzone,
4)brak lub uszkodzenie jednego ich elementu uniemożliwiało uruchomienie ruchomych elementów maszyny lub zatrzymywało elementy znajdujące się w ruchu.
Regulacji dotyczących zakresu przeglądów kurtyn bezpieczeństwa i ich częstotliwości należy poszukiwać w instrukcji dostarczonej przez producenta kurtyny. Instrukcje powinny zawierać m.in. informacje odnośnie do zakresu czynności regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywać użytkownik oraz zapobiegawcze środki stosowane przy regulacji i konserwacji. Instrukcje powinny umożliwiać bezpieczne przeprowadzenie regulacji i konserwacji, w tym środki ochronne, jakie należy podjąć w trakcie tych czynności.
Jeżeli producent kurtyny bezpieczeństwa nie dostarczył instrukcji, należałoby zwrócić się do niego o wskazanie zakresu i częstotliwości czynności regulacyjnych i konserwacyjnych, jakie powinien wykonywać użytkownik oraz zapobiegawcze środki stosowane przy regulacji i konserwacji.
Krzysztof Zamajtys, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP
Odpowiedzi udzielono: 13 września 2011 r.