Czy do wniosku o urlop wychowawczy powinno być dołączone oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu przez drugiego rodzica?

Czy do wniosku o urlop wychowawczy powinno być dołączone dodatkowe oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem? Czy jest do obligatoryjne? Czy konieczne jest w przypadku urlopu wychowawczego złożenie oświadczeń do celów ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych? Czy maksymalny wymiar urlopu wychowawczego do wykorzystania przez jednego rodzica to 35 miesięcy? Czy przynajmniej 1 miesiąc należy się drugiemu rodzicowi i nie może on przekazać tego 1 miesiąca - może jedynie z niego nie skorzystać?

Odpowiedź:

Jeżeli nie zaistnieje żadna ze wskazanych przepisami prawa sytuacji uprawniających do wykorzystania urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy, jeden rodzic może wykorzystać tylko 35 miesięcy urlopu wychowawczego, a 1 miesiąc może spędzić z dzieckiem jego drugi opiekun.

Pracownik ma obowiązek dołączyć do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego albo jego części oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego

Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym jest obowiązana poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o podleganiu ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu niż przebywanie na urlopie wychowawczym.

Uzasadnienie:

Na podstawie art. 186 § 1 i 2 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p. pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, którego wymiar wynosi do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Zgodnie z art. 186 § 4 k.p., każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego z 36-miesięcznego wymiaru urlopu. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka. Przypadki, w których pracownikowi przysługuje urlop wychowawczy w pełnym 36-miesięcznym wymiarze, enumeratywnie wymieniają przepisy art. 186 § 9 i 10 k.p.:

– jeżeli drugi rodzic dziecka nie żyje,

– drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,

– drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,

– jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

W związku z tym, jeżeli nie zaistnieje żadna z wyżej wskazanych sytuacji jeden rodzic np. matka może wykorzystać 35 miesięcy urlopu wychowawczego, a 1 miesiąc może spędzić z dzieckiem jego drugi opiekun. Przy czym, prawa do wspomnianego jednego miesiąca urlopu wychowawczego, w przypadku jego niewykorzystania, nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka.

Stosownie do art. 186 § 7 k.p. urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8.12.2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243) – dalej r.w.u.p. Stosownie do § 23 ust 2 pkt 2 r.w.u.p pracownik ma obowiązek dołączyć do wniosku o udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego albo jego części oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic albo opiekun dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem; oświadczenie nie jest wymagane w razie ograniczenia drugiemu rodzicowi albo pozbawienia drugiego rodzica władzy rodzicielskiej albo ograniczenia albo zwolnienia z opieki drugiego opiekuna dziecka.

Przebywanie na urlopie wychowawczym stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych pod warunkiem, że dana osoba nie posiada innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty – art. 6 ust. 1 pkt 19 w związku z art. 9 ust 6 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) – dalej u.s.u.s. Osoby korzystające z urlopu wychowawczego objęte są również obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, jeśli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Przed zgłoszeniem do ubezpieczeń pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym pracodawca musi uzyskać od niego oświadczenie o nieposiadaniu innego tytułu do ubezpieczeń, jak również o nieposiadaniu prawa do emerytury lub renty. Natomiast, stosownie do art. 36 ust. 2a u.s.u.s. osoba przebywająca na urlopie wychowawczym jest obowiązana poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o podleganiu ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż przebywanie na urlopie wychowawczym. Podobne oświadczenie musi być złożone przed zgłoszeniem pracownika do ubezpieczenia zdrowotnego. Wszystkie wymagane informacje mogą być zawarte w jednym formularzu. 

Kamila Milczarek,

autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 14.02.2017 r.