Czy babcia może dostać zwolnienie lekarskie na chorą wnuczkę?

Córka rozpoczęła dopiero co pracę i z przyczyn zawodowych nie może iść na zwolnienie na swoją 2-letnią chorą córkę. Ojciec dziecka pracuje za granicą. Czy babcia może dostać zwolnienie lekarskie na chorą wnuczkę?

Jak należy rozumieć zapis - "jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym" - czy wystarczy, że wspólne mieszkają? - pyta Użytkownik Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Odpowiedź

Stosownie do art. 32 ust. 1 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 z późn. zm. (dalej u.s.p.) zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 ustawy z 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. z 2016 r. poz. 157 oraz z 2017 r. poz. 60), lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
3) innym chorym członkiem rodziny.

Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki(art. 32 ust. 2 u.s.p.).

Warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym jest dość ocenny. Już w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1982 (III UZP 18/82; OSNCP 1983/2-3 poz. 21) zostało zauważone, że nie jest możliwe dostatecznie ścisłe i wyczerpujące wyliczenie elementów, których wystąpienie wskazuje na pozostawanie członków rodziny we wspólnym gospodarstwie domowym, ze względu na złożoność sytuacji faktycznych występujących w życiu, zależnych niejednokrotnie od warunków środowiska, czy specyfiki danego zawodu. Dlatego ocena, czy dana osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z pracownikiem, zależy od okoliczności konkretnego przypadku.

Z kolei Agnieszka Rzetecka-Gil wskazuje, że warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym uważa się za spełniony także wówczas, gdy pracownik pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby, na przykład córka opiekuje się chorą matką mieszkającą oddzielnie. Wskazuje się również, że w ujęciu komentowanego przepisu użycie zwrotu "pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym" oznacza raczej brak innej osoby poza ubezpieczonym, która mogłaby zaopiekować się wymienionymi w przepisie osobami. Istotą ryzyka jest zaś to, że osoby bliskie ubezpieczonemu potrzebują jego opieki. Dlatego warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym będzie spełniony, jeżeli pracownik będzie się opiekował członkiem rodziny zamieszkałym także osobno albo gdy ten członek rodziny pozostaje z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym tylko przez okres swojej choroby.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy, orzecznictwo oraz poglądy doktryny, należy uznać, iż zamieszkiwanie wspólnie z wnuczkiem spełnia warunki pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym w rozumieniu ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.