Osobami uprawnionymi do skorzystania ze świadczenia będą osoby, które ukończyły 18 lat i które odznaczają się :
- niezdolnością do samodzielnej egzystencji, która została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji,
- orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
- orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i samodzielnej egzystencji.
Ponadto świadczenie przysługiwać będzie zarówno osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej, osobami posiadającymi prawo pobytu na terytorium Polski, lub państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej, a także cudzoziemcom, którzy legalnie przebywają na terytorium Polski.
Wysokość świadczenia i koszty dla sytemu
Jednak ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie kryterium dochodowego, którego wysokość po przyjęciu poprawek Izby wyższej parlamentu, ustalona została na poziomie 1100 zł brutto. Przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i innych świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych nie może przekroczyć 1600 zł miesięcznie. Warto także zaznaczyć, że ze świadczenia uzupełniającego nie dokonuje się potrąceń i egzekucji.
Sprawdź w LEX: Czy orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji uprawnia stronę do otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego? >
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji zakłada wsparcie finansowe w kwocie 500 zł miesięcznie. Warto także podkreślić, że świadczenie uzupełniające będzie zwolnione z opodatkowania, a jego wysokość nie będzie zaliczana do dochodów, od których odlicza się wydatki na cele rehabilitacyjne.
Zgodnie z wyliczeniami załączonymi w Ocenie Skutków Regulacji, świadczenie dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji będzie finansowane w większości z Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych oraz ze środków KRUS, ZER MSWiA, BE Służby Więziennej, a także środków przeznaczonych na zadania związane z finansowaniem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polski. Łączna wysokość wydatków na pokrycie kosztów świadczenia, do którego będzie uprawnionych ok. 400 tys. osób w 2019 roku wyniesie ok. 0,6 mld zł, a od 2021 szacowana jest na 3 mld zł. Warto także zastanowić się, czy równa kwota w wysokości 500 zł dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji jest sprawiedliwa społeczne oraz czy w racjonalny sposób jest udzielane wsparcie osobom wymagającym interwencji publicznej.
Sprawdź w LEX: Orzecznictwo o niepełnosprawności - poradnik na przykładach >
Konieczne zmiany w ZUS i KRUS
W związku z nałożeniem nowych obowiązków ZUS oraz KRUS będą mieć możliwość zatrudnienia około 400 lekarzy orzeczników, którzy umożliwią obsługę wniosków o stwierdzenie niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji. Na obsługę administracyjną nowego zadania zaplanowano na 2019 roku środki w wysokości 2,5 proc. kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczenia uzupełniającego – około 14 ml zł. W kolejnych latach koszty obsługi wniosku o świadczenie uzupełniające, które będą finansowane ze środków Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych mogą wynosić łącznie do 2 proc. kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczenia uzupełniającego. Oznacza to, że na administrację SFWON przeznaczy rocznie około 75 mln zł.
Czytaj w LEX: Zasady orzekania o niezdolności do pracy >
Konsultacja publiczne? Nie tym razem
Niestety wbrew przepisom powszechnie obowiązującym, projekt ustawy o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie został przedstawiony do konsultacji publicznych. Projektodawca tłumaczy to…. brakiem czasu na przeprowadzenie konsultacji, ze względu na planowany czas wejścia w życie regulacji. Praktyka ta pokazuje, że mimo legislacyjnego obowiązku rząd celowo omija partnerów społecznych i ekspertów, którzy mogliby zająć stanowisko w sprawie proponowanych rozwiązań.
Wchodząca od października 2019 roku ustawa o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie rozwiązuje problemów osób, do których jest kierowana, a jedynie stanowi bezrefleksyjne dorzucenie środków publicznych do budżetów domowych.
Brak spójnej wizji wsparcia osób niesamodzielnych, a także koncepcji wdrożenia powszechnego systemu umożliwiającego przywracanie do społeczeństwa osób niesamodzielnych tylko pogłębi wykluczenie społeczne tej grupy. Pośpiech w pracach nad wprowadzeniem świadczenia należy tłumaczyć, z całą pewnością, kalendarzem wyborczym, jednak brak kompleksowego ujęcia problematyki rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niesamodzielnych jest konsekwencją braku pomysłu na realne zajęcie się tą kwestią społeczną.
Czytaj w LEX: Renta z tytułu niezdolności do pracy z ZUS dla osoby, która pracowała w Polsce i za granicą w państwach członkowskich UE >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
