Kompleks elektrociepłowni w bytomskiej dzielnicy Szombierki zbudowano w 1920 r. według projektu braci Zillmann, twórców m.in. zabytkowego osiedla robotniczego Nikiszowiec w Katowicach. Architektura obiektu inspirowana jest średniowiecznymi zamkami pruskimi - obiekt ma potężne ceglane mury, strzeliste okna i wewnętrzny dziedziniec oraz charakterystyczne trzy 120-metrowe kominy i wieżę zegarową.

Blisko stuletni zakład na przełomie 2010 i 2011 r. przejął fiński koncern Fortum, deklarując wygaszenie w tym roku prowadzonej już tylko okresowo produkcji. Ze względu na architekturę i niepowtarzalny klimat od połowy lat 90. wykorzystywano go także do organizowania imprez kulturalnych; obecnie jest również częścią Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. Ze względów bezpieczeństwa Fortum umożliwia jednak zwiedzanie elektrociepłowni tylko w ograniczonym zakresie - małym grupom.

Wiosną tego roku właściciel zadeklarował możliwość przekazania zabytku na rzecz planowanego w regionie Śląskiego Centrum Nauki, dopuszczając również oddanie go miastu lub marszałkowi. Ponieważ lokalizacja Śląskiego Centrum Nauki nadal nie jest przesądzona, a na razie nie zgłosili się inni potencjalni inwestorzy, władze regionu równolegle starają się o znalezienie dla obiektu nowej funkcji.

Według samorządu woj. śląskiego, elektrociepłownia to wzorcowy obiekt poprzemysłowy wymagający zachowania i nadania mu w przyszłości nowych funkcji. W tym kontekście członek zarządu woj. śląskiego Jerzy Gorzelik przedstawił ją m.in. podczas wrześniowej konferencji Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH).

Jak poinformowało biuro prasowe urzędu marszałkowskiego woj. śląskiego, tamto wystąpienie poskutkowało zwróceniem uwagi na problem przedstawicieli Międzynarodowego Komitetu Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego (The International Committee for The Industrial Heritage - TICCIH).

TICCIH to światowa organizacja afiliowana przy UNESCO. Skupia naukowców związanych z ochroną zabytków techniki, pracowników muzeów i archiwów, wykładowców, pracodawców, związkowców, a także właścicieli zabytkowych budowli i maszyn. TICCIH działa na rzecz współpracy dotyczącej ochrony, konserwacji, badań i dokumentacji dziedzictwa przemysłowego, kształcenia w tych dziedzinach oraz ożywiania wymiany naukowej i technicznej.

W ostatnim biuletynie tej organizacji opublikowano artykuł autorstwa m.in. Gorzelika o niepewnej przyszłości EC Szombierki. Prócz historii elektrociepłowni zamieszczono tam informację o planowanych warsztatach z ekspertami ds. dziedzictwa industrialnego, dotyczących sposobu wykorzystania tego obiektu na potrzeby związane z dziedzictwem przemysłowym.

Przedstawiciele Fortum zapewniają, że gdyby żaden pomysł na wykorzystanie Elektrociepłowni Szombierki nie był na razie realizowany, spółka zabezpieczy obiekt np. przed rozkradaniem. (PAP)

mtb/ ls/ gma/