W sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia z sytuacją, w której współwłaścicielami działek są dwie osoby będące wspólnikami spółki cywilnej. Działki te zostały zakupione trzy lata temu. Zostały one zakupione ze środków znajdujących się w majątku spół

W związku z przepisami o nawozach i nawożeniu, czy zbycie obornika przez przekazującego (osoba fizyczna) w celach wytworzenia z niego kompostu, a następnie wykorzystania go jako nawz dla produkcji sadzonek leśnych w tym samym zakładzie (Lasy Państwowe) można określić zbyciem w celach bezpośredniego rolniczego wykorzystania?W związku z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033) dalej u.n.n., nawozy naturalne mogą być zbywane do bezpośredniego rolniczego wykorzystania wyłącznie na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Jeśli nie jest to bezpośrednie rolnicze wykorzystanie rozumiem, że taki obornik należy traktować jako odpad, ale w związku z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajw odpadw lub ich ilości, dla ktrych nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadw oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, ktre mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadw (Dz. U. Nr 152, poz. 1735) - dalej r.r.i.o.p.e. - nie ma obowiązku prowadzenia dla niego ewidencji odpadw.

Kompostowanie jest innym działaniem niż bezpośrednie zastosowanie – nawożenie gleby nawozem naturalnym.
Sprzedaż obornika w celu innym niż bezpośrednie zastosowanie nie jest przewidywana przez u.n.n. Aby pozbyć się obornika (przekazać go odpłatnie lub nieodpłatnie innemu podmiotowi) rolnik musiałby uznać, że stanowi on dla niego odpad.
W mojej ocenie, obornik traktowany jako odpad nie powinien być oznaczany kodem 02 01 06 Odchody zwierzęce. Obornik jako odpad powinien zostać oznaczony pod kodem 02 01 99 inne niewymienione odpady. Jednakże organy administracji dopuszczają oznaczanie obornika (kod 02 01 06), a jeśli tak, to oczywiste, że przepisy r.r.i.o.p.e. będą miały zastosowanie. Odpad tego rodzaju może być przekazywany osobom fizycznym i jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcom na ich potrzeby własne (związane z bytowaniem), które nie muszą prowadzić ewidencji odpadów i przekazywać ich za pośrednictwem KPO. Jeśli jednak odpad ma być przekazany przedsiębiorcy – Lasom Państwowym, to podmiot ten musi posiadać zezwolenie na odzysk odpadów w procesie R3 (kompostowanie) oraz zezwolenie na wykorzystanie kompostu w procesie R10. Przy ewidencjonowaniu odpadów 02 01 06 może być prowadzona uproszczona ewidencja, jeśli odbiorca odpadów spełnia wymagania r.r.i.o.p.e.
Gdyby jednak przyjąć, że obornik trzeba oznaczyć kodem 02 01 99, to nie wchodzi w rachubę stosowanie r.r.i.o.p.e.

W mojej ocenie, rolnik, chcąc sprzedać obornik legalnie do przetworzenia go na kompost innemu podmiotowi musiałby uznać, że wytworzony w jego gospodarstwie obornik jest odpadem. Przy założeniu, że obornik, to odpad 02 01 06, w przypadku przekazania go innemu rolnikowi (osobie fizycznej), to rolnik ten może go kompostować na własne potrzeby, ale ten sam obornik oznaczony kodem 02 01 99 osobie fizycznej przekazany być nie może.
W przypadku, gdy odpadowy obornik zostanie przekazany przedsiębiorcy, to przedsiębiorca ten, chcąc go przetwarzać dalej, także na własne potrzeby, musi posiadać zezwolenie na odzysk odpadów w procesie R3 (kompostowanie) i zezwolenie na przyrodnicze wykorzystanie (E10).
W mojej ocenie, obornik uznany za odpad nie powinien zostać oznaczany kodem 02 01 06, gdyż odpad ten oprócz odchodów zwierzęcych ma w swoim składzie, np. słomę, co wyklucza odpadowi nadanie mu ww. kodu. W związku z tym, iż odpady z grupy 02, podgrupy 02 01 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, leśnictwa, łowiectwa i rybołówstwa nie przewidują kodu, który odzwierciedlałby skład obornika, to w mojej ocenie, takiemu odpadowi należałoby nadać kod 02 01 99 inne niewymienione odpady, zważywszy na definicję tego pojęcia: przefermentowane stałe i płynne odchody zwierzęce zmieszane ze ściółką. Przy bezściółkowej hodowli zwierząt nie mamy z kolei do czynienia z obornikiem, tylko z odchodami zwierzęcymi w rozumieniu gnojowicy. Zatem, r.r.i.o.p.e nie będzie miało zastosowania, jeśli obornikowi nadamy kod 02 01 99.

Kolejne zagadnienie do rozstrzygnięcia, to czy rolnik prowadzący hodowlę zwierząt i wytwarzający obornik jest przedsiębiorcą oraz czy jego odbiorca Lasy Państwowe są przedsiębiorcą, gdyż, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz. U. Nr 75, poz. 527, z późn. zm.), odpad o kodzie 02 01 99 nie może być przekazywany osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcą. Rolnik, prowadzący hodowlę zwierząt nie jest przedsiębiorcą w świetle art. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) - dalej u.s.d.g., gdyż jej art. 3 wyłącza stosowanie przepisów u.s.d.g. do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt. Natomiast, Lasy Państwowe, w świetle postanowienia SN z dnia 10 lutego 2011 r., IV CSK 272/10, są przedsiębiorcą, zatem mogą przyjąć od rolnika zarówno odpadowy obornik oznaczany jako 02 01 06, jak i 02 01 99, pod warunkiem, że posiadają stosowne zezwolenia. Dopóki Lasy Państwowe nie będą wprowadzać wytworzonego kompostu do obrotu, tzn. nie będą go zbywać odpłatnie lub nieodpłatnie jako nawozu organicznego, to nie będą ich obowiązywały procedury dotyczące uzyskiwania zezwoleń i certyfikatów dla nawozu organicznego, o których mowa w u.n.n. Należy mieć również na względzie, że jeśli jakość produktów procesu biologicznego dedykowanego jako proces recyklingu organicznego R3 nie odpowiada wymaganiom dla nawozów lub środków wspomagających uprawę roślin wówczas klasyfikacja tego procesu musi zostać zmieniona na D8 - obróbka biologiczna nie wymieniona w innym punkcie niniejszego załącznika, w wyniku której powstają odpady, unieszkodliwiane za pomocą któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D12 (np. fermentacja).

Alicja Brzezińska