Tajemnica przedsiębiorstwa pozwala zdobyć przewagę konkurencyjną na rynku. Nie zawsze jednak będzie ona przysługiwała. Z jednej strony, pamiętać należy, niektóre informacje nie będą chronione ze względu na swoją naturę (np. trywialny charakter, brak wartości gospodarczej). Z drugiej strony, przedsiębiorcy muszą regularnie sprawdzać, czy stosują odpowiednie zabezpieczenia i dostosowywać je do standardów rynkowych, a także, czy prezentując swoje produkty lub usługi na targach, wystawach czy w materiałach promocyjnych, nie ujawniają zbyt wiele informacji. W tym przypadku mamy do czynienia z następującą zależnością: im mniej publicznie wiadomo, tym dłuższa i silniejsza ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa.

Czytaj również omówienie wyroku SN: Firma może pozwać byłego pracownika za przejęcie klientów >>
 

Po zmianie z 4 września 2018 r. zdefiniowana w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji tajemnica przedsiębiorstwa ma szeroki zakres. Obejmuje wszelkie informacje mające wartość gospodarczą, w tym dane technologiczne, techniczne czy organizacyjne, które nie są powszechnie znane ani dostępne "znawcom" i co do których przedsiębiorca podjął należycie staranne działania, aby zachować je w poufności. Tajemnicą mogą być, przykładowo informacje o marży dystrybutora, dane klientów czy wiedza o konkretnych rozwiązaniach technicznych lub technologicznych wykorzystywanych przez danego przedsiębiorcę (proces produkcyjny, algorytmy wyszukiwarki, zabezpieczenia techniczne przed dostępem do urządzenia bądź informacji itp.).

Parametry techniczne a tajemnica przedsiębiorstwa

Tak szeroka definicja nie oznacza jednak, że wszystkie dane techniczne czy technologiczne wypracowane przez przedsiębiorcę są objęte tajemnicą. Nie każda informacja posiada wartość gospodarczą. Danymi, które co do zasady nie podlegają ochronie są parametry techniczne urządzeń. Przykładowo, znajomość wagi czajnika elektrycznego, jego rozmiarów, informacji o zastosowanym elemencie grzejnym, pojemności, posiadaniu automatycznego wyłącznika i mocy nie ma wartości gospodarczej, bo nie pozwala odtworzenia sposobu działania ani konstrukcji tego urządzenia. Podobnie, dostęp do listy składników danego produktu bez informacji o stosunku wagowym lub procesie wytwarzania nie pozwala na jego odtworzenie. Dane takie nie mają wartości gospodarczej - nie ułatwią one konkurentowi działalności, nie przysporzą korzyści ani nie zaoszczędzą kosztów.

Czytaj w LEX: Tajemnica przedsiębiorstwa - pracownik objęty tajemnicą aż do śmierci >

 

Inżynieria wsteczna a tajemnica przedsiębiorstwa

Nawet jednak, gdy informacja jest objęta tajemnicą, to nie  każdy przypadek jej pozyskania stanowi  naruszenie ustawowej tajemnicy. Zgodnie z nowelizacją z 4 września 2018 roku zdobycie  informacji w ramach inżynierii wstecznej, zasadniczo nie prowadzi do powstania odpowiedzialności. tj. niezależnego odkrycia, wytworzenia, obserwacji, badania, rozłożenia na części czy testowania, gdy przedmiot, którego dotyczą informacje, jest:

  • publicznie dostępny (np. wystawiony do testowania podczas publicznej wystawy) lub
  • posiadany zgodnie z prawem (dotyczyć to może np. posiadania kopii elektronicznej programu komputerowego przez licencjobiorcę),

Odpowiedzialność powstanie, gdy uprawnienie do pozyskania informacji było w chwili jej zdobycia ograniczone (art. 11 ust. 7 ustawy). Przykładowo, jeżeli użytkownik oprogramowania korzysta z niego na podstawie umowy o świadczenie usługi dostępu do oprogramowania (model SaaS, bez licencji) i zgodnie z umową nie ma prawa dostępu do kodu źródłowego, pozyskanie informacji o kodzie będzie naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa. W innej sytuacji będzie zazwyczaj licencjobiorca, któremu dostęp do kodu źródłowego jest niezbędny do korzystania z programu w pełnym zakresie, w tym do poprawiania jego błędów. Wówczas uprawnienie do obserwowania, badania i testowania programu wynika nie z umowy, ale z przepisów (z art. 75 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Wbrew literalnemu brzmieniu art. 75 ust. 1 pr. aut. uprawnienie takie zasadniczo nie może zostać wyłączone umownie ani istotnie ograniczone. Niweczyłoby to bowiem cel licencji i czyniło niemożliwym normalne korzystanie z programu.

Sprawdź w LEX:

Jakie są różnice pomiędzy zakazem konkurencji a tajemnicą przedsiębiorstwa? >
Czy tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią dane takie jak doświadczenie zawodowe, ilość realizacji, gdzie i dla kogo były realizowane oraz imię i nazwisko osoby mającej pełnić funkcję inspektora nadzoru? >
Czy doświadczenie projektanta może stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa? >
 

"Nowość" informacji

Jak wynika z definicji, ochronie podlegają wyłącznie takie informacje, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze elementów nie są powszechnie znane ani łatwo dostępne dla "znawców", tj. dla osób zwykle zajmujących się tym rodzajem informacji. Kręgiem osób, do których odwołuje się ustawodawca, będą głównie konkurenci lub pracownicy czy podwykonawcy konkurentów.  W kontekście rozwoju sztucznej inteligencji może pojawić się pytanie, czy informacje wytwarzane przez sztuczną inteligencję i będące przedmiotem komunikacji między urządzeniami (z pominięciem człowieka), są objęte tajemnicą skoro o ochronie lub jej braku decyduje m.in. znajomość informacji w kręgu znawców. Wydaje się, że tak długo, jak człowiek jest w stanie potencjalnie poznać te informacje (je odczytać lub zrozumieć lub określić ich gospodarcze zastosowanie), będą one stanowiły przedmiot ochrony.

Poufność informacji – wyzwanie dla przedsiębiorców

Kolejnym warunkiem objęcia informacji ochroną jest to, aby uprawniony podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności. Mogą to być zarówno działania o charakterze technicznym jak i prawnym.  Przykładowo, takimi działaniami mogą być: organizacja procesu produkcyjnego, w której każdy pracownik ma dostęp jedynie do ściśle wydzielonych informacji i to takich, które nie pozwalają mu na odtworzenie całości, dbałość o zawieranie umów o zachowaniu poufności z inwestorami, lub podwykonawcami, informowanie pracowników o poufnym charakterze informacji oraz towarzyszących temu ograniczeniach czy należyte zastrzeganie poufności przekazywanych "na zewnątrz" informacji.

Kosztowna ochrona tajemnicy

Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa nierzadko postrzegana jest jako alternatywa dla ochrony praw wyłącznych, np. patentu lub prawa ochronnego na wzór użytkowy. Dzieje się tak za sprawą jej odformalizowanego charakteru. Tajemnicy nie trzeba nigdzie zgłaszać ani uiszczać opłat za jej ochronę. Nie oznacza to jednak, że ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa nic nie kosztuje ani że jest łatwa do utrzymania. 

Przed nowelizacją uprawniony zobowiązany był do podjęcia jedynie "niezbędnych działań". Wystarczające było spełnienie pewnego minimum (np. podpisanie umowy o zachowaniu poufności). Od 4 września 2018 r. wymagania te wzrosły a przedsiębiorcy stali się zakładnikami nowych technologii. To, jakie środki należy podejmować w celu utrzymania poufności, zależy od standardów rynkowych w dziedzinie systemów zabezpieczeń. Przedsiębiorcy powinni dokonywać regularnych przeglądów, np.przy okazji weryfikowania, czy stosowane przez nich środki gwarantują odpowiedni poziom bezpieczeństwa danych osobowych (w wykonaniu RODO) lub są odpowiednim zabezpieczeniem przed cyberatakami (w wykonaniu ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa).

Daria Gęsicka jest doktorem prawa, of counsel w praktyce własności intelektualnej kancelarii Bird & Bird. 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.