Jednostki publicznej radiofonii i telewizji teoretycznie mogłyby działać w różnych formach prawnych, nawet w postaci specjalnie stworzonych dla ich potrzeb szczególnych typów osób prawnych. To są jednak rozważania czysto hipotetyczne. Nie stworzono żadnej specjalnej konstrukcji osoby prawnej, aby następnie obdarzyć tą formą prawną nadawcę publicznego. Obecnie obowiązująca ustawa przesądza, że jednostki publicznej radiofonii i telewizji działają wyłącznie w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa. Takie rozwiązanie prawne jest w pełni dopuszczalne.

Spółka akcyjna może być w zasadzie tworzona w każdym celu dozwolonym przez prawo. Jej konstrukcja prawna nadaje się do prowadzenia działalności także w zakresie publicznej radiofonii i telewizji. Konstrukcja spółki jednoosobowej również jest dopuszczalna. Zauważyć należy, że cel powołania spółki kapitałowej - nadawcy publicznego nie wyraża się w wartościach typowych dla działalności biznesowej, ale w wartościach, dla jakich istnieją media publiczne. Nadawca publiczny nie jest powołany do działalności for profit.

Czytaj też: Wniosek w TK ma umożliwić zabetonowanie mediów publicznych​ >>

Spółka kapitałowa nie może być nieśmiertelna 

Zupełnie naturalne jest odesłanie ustawy o radiofonii i telewizji rozstrzygającej o formule jednoosobowej spółki akcyjnej do przepisów kodeksu spółek handlowych, a w tym dotyczących ich rozwiązania i likwidacji. Z punktu widzenia przepisów prawa handlowego nie ma „bytów wieczystych”. Tak jak wszystkie spółki prawa handlowego mają w pewnym momencie swój początek, tak i system prawa musi przewidywać ich koniec. Stan prawny, z którego wynikałaby „nieśmiertelność prawna” spółki kapitałowej, byłby stanem wadliwym. Prawo nie może tworzyć ułudy. Niemniej kres spółki kapitałowej może być wyrażony przez system prawa w różny sposób. Teoretycznie możliwe byłoby szczególne ustawowe uregulowanie ex ante sposobu zakończenia działalności jednoosobowych spółek akcyjnych Skarbu Państwa  - nadawców publicznych. Niemniej takiego szczególnego uregulowania nie ma. Stanem idealnym prawnie byłby stan, w którym spółka nadawcy publicznego powołana na mocy ustawy zostaje zniesiona w wyniku specjalnej ustawy. Nie oznacza to, że nie są prawnie dopuszczalne inne warianty postępowania.

Należy pamiętać, że podmioty prawa utworzone na mocy ustawy mają wyłączoną ścieżkę likwidacyjną poprzez postępowanie upadłościowe. Dlaczego spółka kapitałowa nie może być ukształtowana w ustawie jako „nieśmiertelna”? Akcjonariusz jako właściciel spółki kapitałowej, z istoty swojego prawa własności ma prawo swobodnego decydowania, czy chce włożyć swoje aktywa do spółki akcyjnej, czy chce w niej je utrzymywać, czy chce je z niej wycofać. Niemniej nadawcę publicznego powołuje się w ustawie dla realizacji misji mediów publicznych. Skarb Państwa nie traci jednak przez to atrybutów właścicielskich. Z perspektywy samego prawa handlowego dopuszczalne jest wykonywanie wszelkich praw właścicielskich przez Skarb Państwa wobec nadawcy publicznego, a w tym - prawa do otwarcia likwidacji. Wszczęcie postępowania likwidacyjnego spółki kapitałowej nie oznacza, że jest to proces nieodwracalny. Możliwy jest – pod pewnymi warunkami – „powrót” z etapu likwidacji. Otwarcie likwidacji nie oznacza utraty bytu prawnego nadawcy publicznego.

prof. dr hab. Rafał Adamus, radca prawny, wykładowca w Katedrze Prawa Gospodarczego i Finansowego Uniwersytetu Opolskiego, arbiter w Sądzie Polubownym przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.