Komisja Nadzoru Finansowego wydała stanowisko w związku z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie skutków stosowania postanowień niedozwolonych w umowach z konsumentami w sprawie „polskiego” sporu o kredyt indeksowany kursem CHF Justyny i Kamila Dziubaków przeciwko Raiffeisen Bank (sprawa  C-260/18).

Czytaj: TSUE stanął po stronie frankowiczów>>

 

Co oznacza wyrok TSUE dla frankowiczów i banków

TSUE uznał, że sąd nie może samodzielnie uzupełnić luki w umowie po wyeliminowaniu z niej niedozwolonej klauzuli indeksacyjnej, nieuczciwe warunki dotyczące różnic kursowych nie mogą być zastąpione zasadami ogólnymi. Ponadto, to konsument ma decydujące zdanie, co jest dla niego lepsze.  Zdaniem prawników frankowiczów, UOKiK, Rzecznika Finansowego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich to korzystny wyrok, który sprawi, że banki zaczną przegrywać sprawy w sądach.

Z danych Biura Informacji Kredytowej wynika, że obecnie kredytów we frankach jest około 460 tys., które spłaca blisko 800 tys. osób (umowę rzadko podpisywała jedna osoba). Część z nich chętnie pozwie banki, by odzyskać nadpłacone pieniądze. Według agencji ratingowej Moody's niekorzystne dla banków orzeczenia mogą kosztować banki nawet 20 miliardów złotych. Związek Banków Polskich szacował wcześniej skutki na 60 mld zł.

Ekonomista prof. Witold Orłowski szacuje jednak, że choć problem będzie poważny, to nie grozi nam katastrofa. Prof. Witold Modzelewski, który współpracował ze stowarzyszeniem frankowiczów uważa, że tak naprawdę bez przeprowadzenia na zlecenie rządu niezależnego audytu, nie wiadomo jakie będą potencjalne straty banków na skutek negatywnych dla nich orzeczeń.

Zaś w ocenie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) sektor bankowy w Polsce jest przygotowany na potencjalne skutki orzeczenia, bo jest dobrze skapitalizowany i bezpieczny. Ponadto na bieżąco monitoruje sytuację związaną z potencjalną zmianą linii orzeczniczej sądów powszechnych oraz politykę informacyjną banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Czytaj więcej o wyroku TSUE w sprawie kredytu frankowego państwa Dziubaków >>

KNF: sektor bankowy jest przygotowany na wyrok TSUE

KNF podkreśla jednak, że polityka realizowana od długiego czasu przez Komisję i inne instytucje sieci bezpieczeństwa finansowego spowodowała, że banki z dużym udziałem kredytów walutowych zostały zobowiązane do posiadania odpowiednich kapitałów, co jest czynnikiem ograniczającym ryzyko związane z tymi kredytami. W efekcie tych działań sektor bankowy jest przygotowany orzeczenie TSUE.  Na przestrzeni ostatnich lat Komisja oraz Urząd KNF podjęły i nadal podejmują działania mające na celu wzmocnienie odporności sektora bankowego na potencjalne ryzyka związane z kredytami walutowymi.

Działania te nakierowane są na zapewnienie stabilności tego sektora, co leży w istotnym interesie klientów banków. Jakie?

  •  w 2015 r. Urząd KNF wyznaczył kwotę dodatkowego wymogu kapitałowego na ryzyko związane z portfelem kredytów walutowych. W efekcie banki najbardziej zaangażowane w udzielanie kredytów walutowych otrzymały indywidualne, ale wynikające z jednolitej dla wszystkich banków metodyki, decyzje zobowiązujące je do utrzymania odpowiedniego poziomu funduszy własnych i współczynników kapitałowych, uwzględniających profile ryzyka ich portfeli kredytowych oraz jakość zarządzania (wartość dodatkowego wymogu kapitałowego jest corocznie aktualizowana w zależności od zmieniającej się sytuacji portfela w banku, a sama metodyka poddawana jest corocznej aktualizacji, co umożliwia UKNF dopasowywanie jej do aktualnego otoczenia);
  • zgodnie z rekomendacją Komitetu Stabilności Finansowej (KSF) Urząd KNF rozszerzył proces ustalania dodatkowych wymogów kapitałowych na pokrycie ryzyka związanego z kredytami walutowymi m.in. o ryzyko prawne i od 2017 r. określa (odpowiedni dla każdego banku objętego procesem) dodatkowy wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka prawnego związanego z utrzymywaniem portfela kredytów walutowych;
  •  Urząd KNF monitoruje, czy w ramach zarządzania ww. ryzykiem bank właściwie określa jego skutki finansowe, t.j. m.in. wpływ zmian kursów walutowych na szacunki prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD – probability of default), a tym samym czy posiada on odpowiednie procedury ciągłego monitorowania wpływu zmian stosowanych kursów walutowych na szkodowość portfela kredytowego;
  •  prowadzona przez nadzór konsekwentna polityka dywidendowa spowodowała silne wzmocnienie bazy kapitałowej banków – zatrzymanie ponad 60 proc. zysków w ostatnich pięciu latach, w tym 62,4 proc.  zysku za 2018 r; w przypadku banków istotnie zaangażowanych w walutowe kredyty mieszkaniowe dla gospodarstw domowych wysokość dywidendy jest wyznaczana z uwzględnieniem dodatkowych kryteriów, które nakazują tym bankom zatrzymywanie większej części zysku.


Niezależnie od działań podejmowanych przez Komisję oraz Urząd KNF, Komitet Stabilności Finansowej, będący organem nadzoru makroostrożnościowego, zarekomendował w 2017 r. podwyższenie wagi ryzyka do 150 proc. dla ekspozycji zabezpieczonych hipoteką na nieruchomości mieszkalnej, w przypadku której wysokość raty kapitałowej lub odsetkowej uzależniona jest od zmian kursu waluty lub walut innych niż waluty przychodów osiąganych przez dłużnika. KSF rekomendował nałożenie bufora ryzyka systemowego w wysokości 3 proc. z zastosowaniem do wszystkich ekspozycji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu zapewnienia odporności banków na negatywne zjawiska związane z sytuacją w otoczeniu polskiej gospodarki i możliwością wystąpienia negatywnych zjawisk szokowych o charakterze zewnętrznym.

Według KNF wskazane działania znacząco wzmocniły bazę kapitałową banków komercyjnych, co pozytywnie wpłynęło na stabilność całego sektora bankowego w Polsce, jak i na zewnętrzne oceny krajowego systemu finansowego – zarówno jako całości, jak i jego poszczególnych instytucji. Silna baza kapitałowa banków oznacza zdolność do absorpcji potencjalnych strat. Jest to istotny czynnik obniżający ryzyko systemowe, który pozwala na utrzymanie zaufania do systemu finansowego (w tym do sektora bankowego) i stabilnej sytuacji gospodarczej kraju. Stan ten potwierdzają w ostatnich opiniach agencje ratingowe: Moody’s, S&P oraz Fitch.

W świetle tych okoliczności Komisja Nadzoru Finansowego oraz Urząd KNF uważają, że sektor bankowy w Polsce jest dobrze przygotowany na potencjalne skutki orzeczenia TSUE. Niezależnie od tego, organ nadzoru monitoruje i na bieżąco analizuje sytuację związaną z potencjalną zmianą linii orzeczniczej sądów powszechnych oraz politykę informacyjną banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.