Podczas budowy autostrady A1 na odcinku między Piekarami Śląskimi a Maciejowem, inwestycji wielokrotnie stawianej za przykład jak można godzić ochronę przyrody z rozwojem regionu, konieczne stało się zlikwidowanie skarpy zamieszkanej przez kolonię jaskółek brzegówek.
Te wyjątkowe ptaki, budujące swoje gniazda w norach wykopywanych w różnego rodzaju pionowych skarpach, osiedliły się bowiem na hałdach w pobliżu stawu Lenart, które znalazły się bezpośrednio w pasie budowy. Inwestor, zgodnie z przepisami, wystąpił do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach z wnioskiem o wydanie zgody na niszczenie siedlisk gatunków chronionych. Uzyskał ją jednak pod warunkiem odtworzenia siedliska po zakończeniu prac. Niestety, ze względów terenowych oraz formalnych, odtworzenie skarpy w formie naturalnej, okazało się niemożliwe.
W tej sytuacji zdecydowano o wybudowaniu sztucznej ściany siedliskowej kompensującej ptakom utratę siedlisk. Rozwiązanie przyjęte przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w Katowicach jest pierwszym tego typu w Polsce. Dotychczas nie wykonywano tego rodzaju sztucznych siedlisk dla brzegówek, stąd konieczne było zaczerpnięcie z doświadczeń krajów Europy Zachodniej (główne z Wielkiej Brytanii), gdzie tego typu konstrukcje zostały już wybudowane. Po zapoznaniu się z kilkunastoma tego typu konstrukcjami, przeprowadzeniu szeregu rozmów z projektantem i wyłonionym wykonawcą prac związanych z budową konstrukcji, ustalono rozwiązania wydające się optymalnymi w danych warunkach lokalizacyjnych i środowiskowych.
Prace nad sztuczną skarpą zakończono w kwietniu 2013 r. Budowlę od pasa autostrady oddziela wysoki nasyp oraz ekrany akustyczne, a otwory wlotowe dla ptaków znajdują się od strony lustra wody, nad którą jest umiejscowiona. Zdaniem specjalistów, zanim skarpa zostanie zaakceptowana przez brzegówki jako siedlisko lęgowe minie co najmniej kilka sezonów. Jednak już teraz ptaki są codziennie wabione w to miejsce poprzez odtwarzanie głosów gatunku z umieszczonego w skarpie odtwarzacza.
Opracowanie: Łukasz Matłacz
Źródło: www.gdos.gov.pl, stan z dnia 17 lipca 2013 r.