Właściciele i zarządcy nieruchomości oraz zarządcy dróg mają zimą szereg obowiązków, których niedopełnienie może skutkować koniecznością zapłaty wysokich odszkodowań.
- W jednym z najpoważniejszych wypadków na chodniku, z jakimi mieliśmy do czynienia, firma zobowiązana do zimowego utrzymania chodnika zaniedbała swoje obowiązki. Chodnik był oblodzony, a w dodatku przysypany świeżą warstwą śniegu. Poszkodowana poślizgnęła się i upadła, doznając złamania kości udowej oraz nadgarstka w ręce. Wystąpiły komplikacje dotyczące złamania uda, w wyniku których wykształcił się staw rzekomy i doszło do bardzo dużego skrócenia nogi. Poszkodowana zaczęła mieć poważne problemy z poruszaniem się. Po ustaleniu winnego zaniedbań przeprowadziliśmy postępowanie z ubezpieczycielem. Ostatecznie uzyskano dla poszkodowanej blisko 250 tys. zł odszkodowania i zadośćuczynienia. Odpowiedzialność ponosiła firma zawodowo trudniąca się utrzymaniem chodników w okresie zimowym, która miała zawartą odpowiednio wysoką polisę OC chroniącą jej finanse w razie wystąpienia wypadku. – opowiada radca prawny Albert Demidowski z Votum Odszkodowania.
Podobnych przypadków ubezpieczyciele co roku odnotowują niemało.
- W znaczącej mierze zdarzenia te dotyczą uszkodzenia ciała – np. na skutek poślizgnięcia się czy upadku na oblodzonym chodniku. Drugą kategorię stanowią szkody polegające na uszkodzeniu mienia, najczęściej pojazdów – podaje Artur Halemski, merytoryczny opiekun klienta w Uniqa.
Czytaj w LEX: Obowiązek odśnieżania chodnika przez właścicieli nieruchomości w prawie polskim - aspekty administracyjnoprawne >
Co musi właściciel posesji?
Odpowiedzialność właścicieli i zarządców nieruchomości uregulowana jest w dwóch aktach prawnych. Pierwszy to ustawa Prawo budowlane, która nakłada na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego obowiązek dochowania należytej staranności, bezpiecznego użytkowania obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziałujących na obiekt, związanych z działaniem człowieka lub sił natury, takich jak m.in. opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska lodowe na rzekach, morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w wyniku których następuje uszkodzenie obiektu budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie takim uszkodzeniem, mogące spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, bezpieczeństwa mienia lub środowiska (art. 61 pkt 2). Obiekt to budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami oraz obiekt małej architektury.
Drugi akt prawny to ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która nakazuje właścicielom nieruchomości utrzymanie czystości i porządku m.in. przez uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości (art. 5). Właściciel nie jest jednak zobowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów. Jeżeli nieruchomość jest oddzielona od chodnika pasem zieleni, do którego przylega chodnik, to obowiązek oczyszczania chodnika ciąży na właścicielu (zarządcy, użytkowniku itp.) owego pasa. Ciągi komunikacyjne powinny być utrzymane w stanie niepowodującym zagrożenia dla życia i zdrowia osób poruszających się po nich. Obowiązek ten co do zasady nałożony został na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego.
Sprawdź w LEX: Kto może nakazać odśnieżanie dachu? >
Kto odpowiada za szkodę?
W likwidacji szkód najczęściej pojawiają się dwa problemy. Pierwszym z nich jest ustalenie podmiotu, który miałby ponosić odpowiedzialność za szkodę. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo budowlane to na właścicielu lub zarządcy ciąży obowiązek zapewnienia bezpiecznego użytkowania obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych, oddziałujących na obiekt.
- O tym, czy będzie to zarządca czy właściciel zazwyczaj decydować będzie treść umowy zawartej pomiędzy tymi podmiotami, dlatego należy zadbać o odpowiednie sformułowanie jej treści. Co więcej, często zdarza się, że usługi odśnieżania zlecane są firmom zewnętrznym. W takich sytuacjach, to właśnie taka firma będzie ponosić odpowiedzialność za ewentualne szkody, jeżeli pozostają one w związku z pracami jej zleconymi w umowie. Zlecający jej pracę właściciel budynku z kolei będzie zwolniony z odpowiedzialności, z uwagi na postanowienia art. 429 kodeksu cywilnego. Warunkiem tego jest jednak to, żeby taki wykonawca w zakresie swej działalności zawodowej trudnił się wykonywaniem takich czynności. Zatem to na właścicielu ciąży obowiązek właściwego wyboru kontrahenta – tłumaczy Artur Halemski.
Czytaj omówienie w LEX: Wypadek na nieodśnieżonym trawniku nie uprawnia do odszkodowania >
Drugą kwestią jest stwierdzenie winy podmiotu, którego działanie lub zaniedbanie doprowadziło do szkody. Zgodnie z treścią art. 415 kodeksu cywilnego, obowiązany do naprawienia szkody jest ten, kto wyrządził ją ze swej winy. Nie można tutaj stosować pewnego automatyzmu, zgodnie z którym każdy kawałek nieodśnieżonego chodnika będzie od razu oznaczał winę. Przykładowo, w sytuacji występowania ciężkich opadów śniegu, ciągłe utrzymanie nawierzchni w stanie całkowitego bezpieczeństwa jest technicznie niemożliwe.
- W tego typu sprawach każdorazowo należy indywidualnie oceniać, czy gdyby nie wystąpiły żadne zaniechania po stronie podmiotu odpowiedzialnego za odśnieżanie, to czy w danym przypadku mógł on zapewnić bezpieczne korzystanie z nieruchomości – wyjaśnia Artur Halemski.
W przypadku właściciela (zarządcy) nieruchomości, pomocne będzie precyzyjne określenie z podwykonawcą dokonującym odśnieżania częstotliwości jego działania, metod, czasu reakcji itp. W przypadku wykonywania tych prac samodzielnie, dobra praktyką byłoby zadbanie o odpowiednie ich dokumentowanie, na wypadek ewentualnego sporu.
Czytaj omówienie w LEX: Zarządca odpowiada za zdarzenie na nieodśnieżonej drodze, ale za wadliwe leczenie poszkodowanego już nie >