Odpady z przeróbki ropy naftowej, gazu ziemnegi i węgla

Komentarz dotyczy prawidłowej gospodarki odpadami z przerbki ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla. Na początku tekstu omwiono definicje i oglne zasady istotne w procesie wytwarzania i przetwarzania odpadw, z uwzględnieniem zasad ich klasyfikacji oraz prowadzenia ewidencji. Odpady z przerbki ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla mogą być przetwarzane tylko w instalacjach, np. w spalarniach lub unieszkodliwiane poprzez składowanie. Nie ma możliwości poddawania ich procesom odzysku lub unieszkodliwiania poza instalacjami i urządzeniami ani przekazywania ich osobom fizycznym do wykorzystania na własne potrzeby. Materiał skierowany jest do podmiotw związanych z przerbką ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla.

Wprowadzenie i definicje
Podczas procesów przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazu ziemnego oraz przeróbki węgla kamiennego obok produktów, np. do otrzymywania paliw płynnych, olejów smarowych, smarów i asfaltów, powstają także odpady.

Wytwórcą odpadów (art. 3 ust. 3 pkt 22 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach; tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm. - dalej u.o.) jest każdy, którego działanie lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów, oraz każdy, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów. Wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.

Natomiast posiadaczem odpadów (art. 3 ust. 3 pkt 13 u.o.) jest każdy, kto faktycznie włada odpadami (wytwórca odpadów, inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Ponadto przyjęto domniemanie, iż władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.
Odpadem jest każda substancja lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonej w ustawie (załącznik nr 1), których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest obowiązany (art. 3 ust. 1 u.o.).
Odzyskiem odpadów (art. 3 ust. 3 pkt 9 u.o.) są wszelkie działania, niestwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do u.o. W ramach odzysku mieści się również pojęcie recyklingu oraz odzysku energii.

Recyklingiem jest taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym również recykling organiczny (art. 3 ust. 3 pkt 14 u.o.).
Natomiast odzysk energii to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii (art. 3 ust. 3 pkt 10 u.o.).

Ogólne zasady gospodarki odpadami
Potencjalny wytwórca odpadów powinien unikać wytwarzania odpadów lub przynajmniej ograniczać ich ilość (dotyczy to zarówno odpadów produkcyjnych, jak i poużytkowych), a w stosunku do wytworzonych odpadów zapewnić ich zagospodarowanie w sposób ograniczający negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz środowisko, zgodny z hierarchią sposobów postępowania z odpadami, zasadą bliskości oraz przepisami ustawy o oodpadach i ogólniej przepisami ochrony środowiska (art. 5-9 u.o.). Odpady powinny być zbierane w sposób selektywny (art. 10 ust. 1 u.o.), a unieszkodliwianiu powinno się poddawać tylko te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku (art. 12 u.o.).

Każdy wytwórca odpadów powinien uzyskać stosowną decyzję administracyjną w zakresie wytwarzania odpadów lub dokonać zgłoszenia zamiaru ich wytwarzania składając informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (art. 17 u.o.). Zgodnie z art. 17 ust. 4 i 5 u.o. powyższe wymagania formalne w zakresie wytwarzania odpadów nie dotyczą wytwórcy odpadów prowadzącego instalację, na której prowadzenie wymagane jest pozwolenie zintegrowane, o którym mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r.Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) - p.o.ś. Takie instalacje, jak instalacje służące do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych, podstawowych produktów lub półproduktów chemii organicznej, do rafinacji ropy naftowej lub gazu czy do zgazowania lub upłynniania węgla lub łupka bitumicznego wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Przepisów tych (art. 17 ust. 1-3 u.o.) nie stosuje się także do odpadów komunalnych, odpadów z wypadków, odpadów powstałych w wyniku klęsk żywiołowych oraz odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej, a także do osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami oraz do właścicieli pojazdów przekazujących pojazdy wycofane z eksploatacji do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów.

Jeżeli wytwórca odpadów produkuje odpady niebezpieczne w ilości powyżej 0,1 Mg rocznie to powinien uzyskać decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 17 ust. 1 pkt 1 u.o.). Jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne to jest obowiązany do przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (art. 17 ust. 1 pkt 2 u.o.). Informacji nie składa się dla odpadów innych niż niebezpieczne wytwarzanych do 5 Mg rocznie (nie uwzględnia się w tej ilości odpadów komunalnych).