Obowiązki inwestora i wykonawcy robót budowlanych jako wytwórcy odpadów

Podmiot, ktry świadczy usługę (wykonawca) w zakresie budowy, rozbirki, remontu obiektw, czyszczenia zbiornikw lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest, zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 22 ustawy o odpadach, wytwrcą odpadw powstających w wyniku świadczenia tych usług, chyba że umowa stanowi inaczej. Jeżeli więc umowa nie wskazuje, iż wytwrcą odpadw jest inwestor, a wykonawca nie posiada na terenie danego powiatu prawa wytwarzania odpadw, winien on przed rozpoczęciem robt dopełnić obowiązkw określonych w ustawie o odpadach.

Wytwórca odpadów w ww. rozumieniu jest jednocześnie ich posiadaczem, przez którego, w myśl art. 3 ust. 3 pkt 13 rozumie się każdego, kto faktycznie włada odpadami (w tym wytwórcę odpadów), z wyłączeniem prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów. Domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości.

Odpady powstające w wyniku prowadzenia robót budowlanych

Odpady, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o odpadach, oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z następujących kategorii:

1.      pozostałości z produkcji lub konsumpcji, niewymienione w pozostałych kategoriach,

2.      produkty nieodpowiadające wymaganiom jakościowym,

3.      produkty, których termin przydatności do właściwego użycia upłynął,

4.      substancje lub przedmioty, które zostały rozlane, rozsypane, zgubione lub takie, które uległy innemu zdarzeniu losowemu, w tym zanieczyszczone wskutek wypadku lub powstałe wskutek prowadzenia akcji ratowniczej,

5.      substancje lub przedmioty zanieczyszczone lub zabrudzone w wyniku planowych działań (np. pozostałości z czyszczenia, materiały z opakowań - odpady opakowaniowe, pojemniki, itp.),

6.      przedmioty lub ich części nienadające się do użytku (np. usunięte baterie, zużyte katalizatory itp.),

7.      substancje, które nie spełniają już należycie swojej funkcji (np. zanieczyszczone kwasy, zanieczyszczone rozpuszczalniki, zużyte sole hartownicze itp.),

8.      pozostałości z procesów przemysłowych (np. żużle, pozostałości podestylacyjne itp.),

9.      pozostałości z procesów usuwania zanieczyszczeń (np. osady ściekowe, szlamy z płuczek, pyły z filtrów, zużyte filtry itp.),

10. pozostałości z obróbki skrawaniem lub wykańczania (np. wióry, zgary itp.),

11. pozostałości z wydobywania lub przetwarzania surowców (np. pozostałości górnicze itp.),

12. podrobione lub zafałszowane substancje lub przedmioty (np. oleje zanieczyszczone PCB itp.),

13. wszelkie substancje lub przedmioty, których użycie zostało prawnie zakazane (np. PCB itp.),

14. substancje lub przedmioty, dla których posiadacz nie znajduje już dalszego zastosowania (np. odpady z rolnictwa, gospodarstw domowych, odpady biurowe, z placówek handlowych, sklepów itp.),

15. zanieczyszczone substancje powstające podczas rekultywacji gleby i ziemi,

16. wszelkie substancje lub przedmioty, które nie zostały uwzględnione w powyższych kategoriach (np. z działalności usługowej, remontowej), których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany.

Inwestor lub wykonawca z reguły wytwarzają odpady zaliczane, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów, do grupy odpadów o kodzie 17, do której należą odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych). Katalog odpadów należących do ww. grupy, z wyszczególnieniem podgrupy i rodzaju odpadów oraz ich kody wraz z listą odpadów niebezpiecznych zawiera załącznik do niniejszej analizy.

Podstawowe obowiązki wytwórcy odpadów

W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 5 ustawy o odpadach, podmiot podejmujący działania powodujące lub mogące powodować powstawanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić, tak aby:

1.      zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na środowisko przy wytwarzaniu produktów, podczas i po zakończeniu ich użytkowania,

2.      zapewniać zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,

3.      zapewniać zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało się zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi.

Ogólny schemat postępowania z odpadami, określony w ww. przepisie został skonkretyzowany, w odniesieniu do określonych kategorii podmiotów - wytwórców i posiadaczy odpadów, w kolejnych przepisach ustawy o odpadach. I tak, w myśl art. 6 i 7 ustawy o odpadach, inwestor lub wykonawca robót budowlanych uznany zgodnie z ww. zasadami za wytwórcę odpadów, jest obowiązany przede wszystkim do:

• stosowania takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, które zapobiegają powstawaniu odpadów lub pozwalają utrzymać na możliwie najniższym poziomie ich ilość, a także ograniczają negatywne oddziaływanie na środowisko lub zagrożenie życia lub zdrowia ludzi;
• postępowania z odpadami w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami.

W pierwszej kolejności jest on obowiązany do poddania odpadów odzyskowi, a jeżeli z przyczyn technologicznych jest on niemożliwy lub nie jest uzasadniony z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych, to odpady te należy unieszkodliwiać w sposób zgodny z wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami. Odpady, których nie udało się poddać odzyskowi, powinny być tak unieszkodliwiane, aby składowane były wyłącznie te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych.(...)

Ewidencjonowanie odpadów

Wytwórca odpadów, jak i inni posiadacze, są obowiązani do prowadzenia ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z przyjętym katalogiem odpadów i listą odpadów niebezpiecznych. Ewidencja ta w przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, powinna obejmować sposoby gospodarowania odpadami, a także dane o ich pochodzeniu. W przypadku wytwórcy odpadów powinna obejmować miejsce przeznaczenia odpadów. W przypadku odpadów komunalnych ewidencję prowadzą podmioty prowadzące działalność w zakresie odbierania tych odpadów z nieruchomości, na podstawie zezwolenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Ewidencję prowadzi się z zastosowaniem urzędowych formularzy:

1) karty ewidencji odpadu, prowadzonej dla każdego rodzaju odpadu odrębnie,

2) karty przekazania odpadu. Ewidencję można prowadzić w systemie informatycznym, umożliwiającym poświadczenie dokumentów ewidencji odpadów za pomocą podpisu elektronicznego. Posiadacz odpadów prowadzący działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów prowadzi ewidencję z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów. Dopuszcza się sporządzanie zbiorczej karty przekazania odpadu, obejmującej odpad danego rodzaju przekazywany łącznie w czasie jednego miesiąca kalendarzowego za pośrednictwem tego samego prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów. Posiadacz odpadów i prowadzący działalność w zakresie transportu odpadów jest obowiązany do przechowywania dokumentów sporządzonych na potrzeby ewidencji przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym sporządzono te dokumenty.

Uproszczoną ewidencję odpadów mogą prowadzić małe i średnie przedsiębiorstwa, które spełniają następujące warunki:

1) wytwarzają odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie,

2) wytwarzają odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi, w ilości do 5 ton rocznie.

Niezależnie od powyższego obowiązku posiadacz odpadów prowadzący ewidencję odpadów jest obowiązany sporządzić na formularzu i przekazać marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy, tzw. zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów. Zestawienie to ma charakter sprawozdania rocznego i służy zbieraniu informacji do prowadzonej przez marszałka wojewódzkiej bazy danych, dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami.

Wzory dokumentów ewidencji odpadów oraz zbiorczego zestawienia danych zawiera rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30, poz. 213).

Zlecenie wykonania obowiązku gospodarowania odpadami

Wytwórca odpadów, na mocy art. 25 ustawy o odpadach, może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. Posiadacz odpadów może je przekazywać wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami, chyba że działalność taka nie wymaga uzyskania zezwolenia. Odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami przenosi się na następnego posiadacza odpadów, jeżeli wytwórca odpadów przekaże odpady następnemu posiadaczowi odpadów, który:

• dysponuje zezwoleniem właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, odzysku, unieszkodliwiania odpadów lub
• dysponuje koncesją na składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, lub
• jest wpisany do rejestru podmiotów prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów.

Jednocześnie, zlecający usługę transportu odpadów jest obowiązany wskazać prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów miejsce odbioru odpadów oraz posiadacza odpadów, do którego należy dostarczyć te odpady, a prowadzący działalność w zakresie transportu odpadów jest obowiązany dostarczyć te odpady do posiadacza odpadów, który został mu wskazany przez zlecającego usługę.