Gdy nie zachodzi jednoczesność zdarzeń, ale raz się firmę nadzoruje, a następnie prowadzi się dla niej roboty budowlane jako kierownik budowy?

Odpowiedź

Kodeks zasad etyki zawodowej członków PIIB (przyjęty uchwałą nr 6/07 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa z dnia 2 lutego 2007 r.) nie zawiera generalnego zakazu wykonywania samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie na rzecz podmiotów o sprzecznych interesach (inwestora i wykonawcy), jednakże w sytuacji, w której do konfliktu interesów może dojść, wymaga zachowania pewnych zasad, m.in. lojalnego poinformowania zleceniodawcy lub pracodawcy o każdej okoliczności, jaka mogłaby stanowić przeszkodę lub zagrożenie w realizacji powierzonego zadania.

Uzasadnienie
Ramy prawne wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie wyznaczane są dwiema ustawami: ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 z późn. zm.) – dalej pr. bud. oraz ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. Nr 5, poz. 42 z późn. zm.) – dalej u.s.z.a. Ta pierwsza przewiduje dwa rodzaje odpowiedzialności osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie: odpowiedzialność karną (art. 90-94 pr. bud.) oraz zawodową (art. 95 pr. bud.), ta druga zaś – odpowiedzialność dyscyplinarną (art. 45 w zw. z art. 41 u.s.z.a.). Nie ulega wątpliwości, że wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na rzecz podmiotów o sprzecznych interesach nie jest ujęte w ramy odpowiedzialności karnej ani zawodowej (z pr. bud. wynika jedynie zakaz wykonywania jednocześnie funkcji kierownika budowy i funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego w ramach jednego procesu budowlanego). Powstaje jednak pytanie, czy jest to czyn podlegający odpowiedzialności dyscyplinarnej.

W świetle art. 45 ust. 1 u.s.z.a., członek izby podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za zawinione naruszenie obowiązków, o których mowa w art. 41 u.s.z.a. Przepis ten z kolei stanowi, iż członek izby jest obowiązany: 1) przestrzegać przy wykonywaniu czynności zawodowych obowiązujących przepisów oraz zasad wiedzy technicznej lub urbanistycznej, 2) przestrzegać zasad etyki zawodowej, 3) stosować się do uchwał organów izby, oraz 4) regularnie opłacać składki członkowskie. Zasady etyki zawodowej są – zgodnie z art. 31 pkt 10 u.s.z.a. – uchwalane przez Krajowy Zjazd Izby danego samorządu zawodowego. Na tej podstawie w dniu 2 lutego 2007 r. Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa uchwalił Kodeks zasad etyki zawodowej członków PIIB (uchwała nr 6/07).

W punkcie 4 Kodeksu, zatytułowanym "Relacje pomiędzy członkiem Izby z jego zleceniodawcą i pracodawcą", znajdują się następujące postanowienia:
- pkt 3: W przypadkach gdy okoliczności wymagają podejmowania decyzji w sytuacji konfliktu interesów, jako osoba obdarzona zaufaniem swego zleceniodawcy lub pracodawcy, w rozstrzyganych przez siebie sprawach powinien postępować otwarcie i bezstronnie;
- pkt 4: Jako powiernik swojego zleceniodawcy lub pracodawcy członek izby powinien zachować w tajemnicy poufne informacje i sprawy związane z realizowanym zadaniem. Jeżeli uznaje za celowe ujawnienie takich informacji, powinien uzyskać na to zgodę;
- pkt 5: Członek izby powinien lojalnie informować swojego zleceniodawcę lub pracodawcę o każdej okoliczności, jaka mogłaby stanowić przeszkodę lub zagrożenie w realizacji powierzonego mu zadania (źródło: piib.org.pl).

Opisany w pytaniu stan faktyczny oceniać należy w kontekście tych właśnie przepisów samorządowego prawa wewnętrznego. Podkreślić trzeba, że przepisy te nie zawierają generalnego zakazu jakiejkolwiek "działalności konkurencyjnej" (szeroko pojętej), wymagają jedynie dochowania pewnych zasad w sytuacji, w której do konfliktu interesów może dojść. Zasady te to: otwartość, bezstronność, poufność, lojalność (uczciwość). Jeśli w sytuacji równoległego pełnienia funkcji inspektora nadzoru na rzecz inwestora i funkcji kierownika budowy na rzecz wykonawcy (oczywiście na różnych budowach) zasady te są zachowane, nie można osobie wykonującej samodzielną funkcję techniczną w budownictwie postawić zarzutu naruszenia Kodeksu etyki zawodowej (choć inwestor, mając informację o zaistniałej sytuacji, mógłby zrezygnować z usług danej osoby na stanowisku inspektora nadzoru). Natomiast wykonywanie tych funkcji w różnym czasie jak się wydaje nie rodzi po stronie osoby wykonującej te funkcje szczególnych obowiązków informacyjnych. Inwestor powierzając określonej osobie pełnienie obowiązków inspektora nadzoru ma możliwość zweryfikowania dotychczasowego doświadczenia zawodowego tej osoby. Jeśli więc inwestor takich informacji nie wymaga lub jeśli osoba ta świadomie nie zataja jakiejś części doświadczenia zawodowego w udzielonych inwestorowi informacjach także nie można postawić tej osobie zarzutu naruszenia ww. zasad etyki zawodowej.

Na zakończenie warto przywołać pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III SK 1/09, niepubl., iż organ samorządu zawodowego (architektów) powołując się na swe zadania w zakresie m.in. sprawowania nadzoru nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu przez członków izb oraz ustalania zasad etyki zawodowej i nadzoru nad jej przestrzeganiem - nie może regulować praw innych podmiotów i wpływać ograniczająco na funkcjonowanie rynku. Tak więc przytoczone wyżej postanowienia Kodeksu zasad etyki zawodowej nie mogą być rozumiane jako bezwzględny zakaz wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na rzecz podmiotów o sprzecznych (lub konkurencyjnych) interesach.