Jak zaksięgować nabycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa?

W listopadzie 2011 r. zakupiliśmy zorganizowaną część przedsiębiorstwa. W skład ZCP wchodzą samochody, wierzytelności wraz z nakazami zapłaty Sądu Rejonowego (koszty procesu i odsetki) na kwotę 3200 tys. Wzywając do zapłaty okazało się, iż niektórzy kontrahenci mają dokumenty zapłaty i wartość wierzytelności zakupiona przez naszą firmę jest niższa niż wykazana w akcie notarialnym.

Pytanie:
Jak powinniśmy zaksięgować te operacje?
Np. kupiliśmy wierzytelność, której wartość wg aktu wynosi 10.000 zł. Okazało się, iż po weryfikacji z kontrahentem wierzytelność powinna być na kwotę 4000 zł. Nadmieniamy, iż samochody ZCP są na wartość 1700 tys. natomiast należności 1500 tys. ZCP zakupiliśmy za 1600 tys. i na taką kwotę opiewa akt notarialny.
Jak zaksięgować powyższe operacje?

Odpowiedź:
Jednostka nabywająca zorganizowaną część przedsiębiorstwa powinna ująć w swoich księgach rachunkowych następujące operacje gospodarcze:
1. Wartość wynikającą z aktu notarialnego (cena nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa):
Wn konto 300 Rozliczenie zakupu
Ma konto 248 Inne rozrachunki (w analityce: Konto imienne sprzedawcy).
2. Składniki aktywów wchodzące w skład nabytej zorganizowanej części przedsiębiorstwa – wycenione według wartości godziwej na dzień nabycia:
Wn konto 014 Środki transportu oraz konto 200 Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami niepowiązanymi (w analityce: Imienne konta kontrahentów)
Ma konto 300 Rozliczenie zakupu.
3. Różnicę między ceną nabycia a wartością godziwą aktywów:
a) dodatnią wartość firmy:
Wn konto 023 Wartość firmy
Ma konto 300 Rozliczenie zakupu lub
b) ujemną wartość firmy:
Wn konto 300 Rozliczenie zakupu
Ma konto 841 Ujemna wartość firmy.
Jeżeli ustalona na dzień nabycia wartość godziwa należności będzie niższa od ustalonych obecnie (w wyniku weryfikacji z kontrahentami) kwot wymagających zapłaty, to kwota różnicy powinna skorygować operację 3 (odpowiednio: dodatnią lub ujemną wartość firmy). Nie jest to bowiem zdarzenie generujące koszty, ale zdarzenie pozostające w ścisłym związku z zakupem zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
W myśl art. 44d ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości – dalej u.o.r. – w przypadku nabycia przez jednostkę zorganizowanej części innej jednostki zastosowanie mają odpowiednio przepisy art. 44a-44c u.o.r. Wynika z nich m.in., że:
a) nabycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa należy ująć w księgach rachunkowych na dzień nabycia (tu: zakupu);
b) aktywa wchodzące w skład zakupionej zorganizowanej części przedsiębiorstwa powinny zostać wprowadzone do ksiąg rachunkowych według wartości godziwej.
W opisanej sytuacji ustalenia wartości godziwej aktywów dokonuje się zgodnie z przepisami art. 44b ust. 4 u.o.r. Według tych przepisów:
a) wartością godziwą należności jest wartość bieżąca (zdyskontowana) kwot wymagających zapłaty, wyznaczona przy odpowiednich bieżących stopach procentowych, pomniejszona o odpisy na należności zagrożone i nieściągalne oraz ewentualne koszty windykacji, przy czym wyznaczanie wartości bieżących (zdyskontowanych) w odniesieniu do należności krótkoterminowych nie jest konieczne, jeżeli różnica pomiędzy wartością należności według kwot wymagających zapłaty a według ich wartością zdyskontowaną nie jest istotna;
b) wartością godziwą środków trwałych jest wartość rynkowa lub ich wartość według niezależnej wyceny, a jeżeli nie jest możliwe uzyskanie niezależnej wyceny środków trwałych – aktualna cena nabycia albo koszt wytworzenia, z uwzględnieniem aktualnego stopnia ich zużycia.