Jak należy przeprowadzić dowód z opinii biegłego?

Strona złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w prowadzonym postępowaniu administracyjnym. Jak należy przeprowadzić taki...

Strona złożyła wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego w prowadzonym postępowaniu administracyjnym.

Jak należy przeprowadzić taki dowód w postępowaniu? Czy wobec złożonego wniosku możliwe jest pobranie zaliczki?

Jeżeli organ administracji publicznej przeprowadza dowód z opinii biegłego sądowego (z listy publikowanej przez sądy powszechne) na żądanie strony, a wszystkie okoliczności sprawy zostały już wyjaśnione, może obciążyć kosztami takiego dowodu stronę. W takim przypadku można żądać od strony złożenia zaliczki, tym bardziej gdy przeprowadzenie takiego dowodu będzie pracochłonne i kosztowne.
W myśl art. 262 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a. stronę obciążają te koszty postępowania, które wynikły z winy strony lub zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. W uzasadnionych przypadkach organ administracji publicznej może zażądać od strony złożenia zaliczki w określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania. Zasadą jest rozdział kosztów postępowania na stronę (strony) i organ prowadzący postępowanie. Wynika to jednoznacznie z treści powyższego przepisu, który określa jakie koszty postępowania obciążają stronę. Wyliczenie to ma charakter zamknięty, co oznacza, że stronę obciążają wyłącznie koszty wymienione w tym przepisie. Z treści tego przepisu można także wywieść wniosek, że inne koszty postępowania, niewymienione w tym przepisie, obciążają organ administracyjny. Zakres czynności postępowania, które organ może przeprowadzić z urzędu, może wynikać z art. 77 k.p.a., jak również przepisów szczególnych administracyjnego prawa materialnego. Koszty postępowania poniesione w interesie lub na żądanie strony będą związane z dodatkowymi czynnościami postępowania dowodowego, np.: gdy strona domaga się dodatkowych opinii biegłych. Należy jednak przypomnieć, że ciężar dowodu w postępowaniu administracyjnym spoczywa na organie administracji publicznej. Oprócz zatem środków dowodowych przeprowadzonych przez organ we własnym zakresie, organ ten winien także uwzględniać żądania strony dotyczące przeprowadzenia dowodu, jeżeli jego przedmiotem byłaby okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. Tak więc kosztami postępowania można obciążyć stronę wyłącznie wtedy, gdyby organ ten spełnił jej żądanie w sprawie przeprowadzenia dowodu, nie posiadając jednocześnie jakichkolwiek wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy i stwierdzając, że przeprowadzenie takiego dowodu jest całkowicie zbędne.

Z drugiej jednak strony w doktrynie występuje również pogląd, że kosztami obciążającymi stronę nie mogą być koszty opinii biegłego powołanego dodatkowo na żądanie strony, ponieważ przeprowadzenie dowodu jest bowiem ustawowym obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie, a gdy uważa on opinię za zbędną, to nie dopuszcza dowodu jako bezprzedmiotowego.

Podsumowując tę cześć i nawiązując jednocześnie do realiów tej konkretnej sprawy należy stwierdzić, że jeżeli przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego miałoby przyczynić się do wyjaśnienia okoliczności sprawy, organ nie powinien w ogóle strony obciążać kosztami przeprowadzenia takiego dowodu. Jeżeli natomiast jego powołanie nie przyczyni się do wyjaśnienia okoliczności sprawy można takiego żądania strony nie uwzględnić i odmówić przeprowadzenia takiego dowodu. Jeżeli jednak uwzględniono żądanie strony, a okoliczności sprawy nie budzą wątpliwości, stronę można obciążyć kosztami. Z kolei jeśli chodzi o zaliczki na poczet kosztów postępowania - organ ocenia na zasadzie uznania administracyjnego stosownie do okoliczności sprawy, czy należy żądać ich od strony. Przepis ten powinien mieć zastosowanie przykładowo w takim przypadku, gdy konieczne jest przeprowadzenie pracochłonnych badań i ekspertyz. Dotyczy to w szczególności tych dowodów, których przeprowadzenie jest kosztowne. Obciążenie strony zaliczką jest oparte na uznaniu (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 czerwca 2004 r., IV SA 82/03, Lex nr 160583: "Organ ocenia na zasadzie uznania administracyjnego stosownie do okoliczności sprawy, czy należy od stron żądać zaliczki na poczet kosztów postępowania. Przepis art. 262 § 2 k.p.a. powinien mieć zastosowanie zwłaszcza w takim przypadku, gdy strona domaga się dodatkowych jeszcze opinii biegłych, pomimo wyjaśnienia okoliczności sprawy". Można zatem wywnioskować, że jeżeli organ zdecydował o powołaniu biegłego sądowego (uwzględnił żądanie strony), pomimo wyjaśnienia okoliczności faktycznych, może obciążyć stronę zaliczką na poczet kosztów postępowania.

Tomasz Gawroński