Pełna treść komentarza dostępna jest w  programie Serwis Budowlany .


Co to jest zmiana stosunków wodnych i co może do niej doprowadzić
„Zmiana stosunków wodnych na gruncie" określana też zamiennie „naruszeniem stosunków wodnych" może być spowodowana czynnikami naturalnymi (zazwyczaj tego rodzaju procesy przebiegają powoli) lub też może być wywołana działalnością człowieka - wówczas zmiany mogą zachodzić bardzo gwałtownie. Natomiast negatywny wpływ zmienionych stosunków wodnych na grunty sąsiednie bywa zjawiskiem długotrwałym, nie dającym się stwierdzić jednoznacznie przy jednorazowych oględzinach (por. wyrok WSA w Białymstoku, z dnia 12 listopada 2011 r., II SA/Bk 587/09). Pojęcie „stosunków wodnych" nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. Jednak wywodząc z obowiązujących przepisów można stwierdzić, że chodzi tu zwłaszcza o zmianę stanu wody na gruncie, kierunku odpływu wody opadowej, kierunku odpływu wody ze źródeł, odprowadzanie wody oraz ścieków na grunty sąsiednie. Stwierdzenie zmiany stosunków wodnych winno zostać potwierdzone stosowną ekspertyzą.

Zasadniczym skutkiem zmiany stosunków wodnych jest negatywny wpływ na grunty sąsiednie i to zarówno na środowisko naturalne (w szczególności przyrodnicze) terenów sąsiadujących z terenem, na którym następują zmiany, jak również na możliwości gospodarczego wykorzystania tych terenów (np. na cele budowlane).


Zmiana stosunków wodnych spowodowana działalnością człowieka związana jest z konkretnym działaniem właściciela gruntu wpływającym na ukształtowany w terenie system zasobów wodnych. Najczęściej do zmiany stosunków wodnych dochodzi poprzez nawiezienie znacznej ilości ziemi na działkę, przez co woda ścieka na grunty sąsiednie. Również wywiezienie ziemi, a co za tym idzie obniżenie terenu może przynieść podobny skutek. Jednym z powodów zmieniających stosunki wodne może być wadliwe wykonanie kanalizacji deszczowej, która będzie odprowadzać wodę na działki sąsiednie. Podobne konsekwencje może powodować brak odpowiedniego drenażu działki, zwłaszcza w przypadku, gdy duża część terenu zostanie wybetonowana, pokryta asfaltem albo kostką brukową.

Do działań powodujących zmianę stosunków wodnych na gruncie zaliczyć można również wykonanie przeszkody w odpływie wody opadowej z terenów sąsiednich zgodnie z naturalnym kierunkiem odpływu np. zasypanie wgłębienia, którym dotychczas spływała woda (por. wyrok WSA w Bydgoszczy, z 14 stycznia 2010 r., II SA/Bg 995/09). Podobny skutek może przynieść niedrożność studzienek oraz wykonanie rowu. Według J. Szachułowicza może do tego również prowadzić wykonanie studni głębinowej i pobór dużej ilości wody, prowadzący do obniżenia jej lustra i pomniejszenia zasobów wodnych na danym terenie (J. Szachułowicz, Prawo wodne. Komentarz, Warszawa 2010, s. 119). Podsumowując, chodzi o działania, które ingerują w naturalny stan wody związany z ukształtowaniem terenu, warunkami przyrodniczymi, hydrologicznymi.

Zmiana stosunków wodnych na gruncie prawa wodnego
Ochronę gruntów sąsiednich przed konsekwencjami zmiany stosunków wodnych wprowadza art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne - dalej pr. wod., zakazujący zmiany stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego gruncie wody opadowej oraz kierunku odpływu ze źródeł ze szkodą dla gruntów sąsiednich oraz zakazujący odprowadzania wody oraz ścieków na grunty sąsiednie. Ponadto w artykule tym nałożono na właściciela obowiązek usunięcia przeszkód oraz zmian w odpływie wody, powstałych na jego gruncie wskutek przypadku lub działania osób trzecich, ze szkodą dla gruntów sąsiednich.
Jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie mają szkodliwy wpływ na grunty sąsiednie można zwrócić się do wójta, burmistrza, prezydenta miasta o wydanie decyzji nakazującej właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub też wykonanie urządzeń zapobiegającym szkodom.

Pojęcie gruntu sąsiedniego jest definiowane przez doktrynę dwojako. W znaczeniu wąskim chodzi o grunty bezpośrednio sąsiadujące z nieruchomością, na której działania powodują szkody. W znaczeniu szerokim chodzi o wszystkie nieruchomości w pobliżu, na których da się odczuć skutki zmiany stosunków wodnych. Druga interpretacja wydaje się trafniejsza, albowiem ze względu na bardzo zróżnicowane ukształtowanie terenu oraz budowę geologiczną terenu, działania w jednym miejscu mogą odnosić skutki dużo dalej, niekoniecznie na nieruchomościach bezpośrednio sąsiadujących.

Wszczęcie omawianego postępowanie jest możliwe tylko w przypadku łącznego spełnienia dwóch przesłanek: dojścia do zmiany stanu wód oraz szkodliwego oddziaływania tych zmian na grunty sąsiednie. Taki pogląd wyraził WSA w Gliwicach (wyrok z dnia 7 kwietnia 2011 r., II SA/Gl 1159/10, LEX nr 950540: "Ewentualne wydanie przez właściwy organ decyzji nakazującej właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom bezwzględnie wymaga zatem uprzedniego wykazania, iż właściciel gruntu istotnie zmienił stan wód na gruncie a nadto, że zmiana ta szkodliwie wpływa na grunty sąsiednie". Inaczej jest w przypadku odprowadzania wód i ścieków na grunty sąsiednie – zakaz ten ma charakter bezwzględny, czyli działanie takie jest zakazane niezależnie od tego, czy odprowadzanie to będzie stanowić źródło szkody.

Podkreślić również należy, że z powyższych przepisów wynika dla właściciela gruntu obowiązek kontroli nad szkodliwymi zdarzeniami mającymi miejsce na jego terenie, niezależnie od tego, czy będą one następstwem przypadku, czy też zamierzonych, celowych działań właściciela. W tym zakresie regulacja ta rozszerza zakres obowiązków i odpowiedzialności właściciela w porównaniu do regulacji zawartej w kodeksie cywilnym (omówionej niżej), gdyż odnosi się do obowiązku zachowania właściwego stanu wód, a nie jedynie do powstrzymania się od działań, które mogą prowadzić do negatywnych następstw.

Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany .