Fachowe opinie z zakresu budownictwa powinny być lepiej chronione

Opinie wydawane w sprawach budowlanych, w tym przez rzeczoznawców budowlanych, nie są w prawie autorskim wprost uznane za przedmiot ochrony. Dotyczy to także opinii rzeczoznawców budowlanych, wykonujących czynności biegłego, w tym biegłego sądowego.

Nienazwany charakter opinii jako utworów

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) - dalej u.p.a. wylicza bowiem w art. 1 ust. 2 u.p.a. przykładowe kategorie najczęściej występujących w praktyce utworów, takich jak utwory literackie, plastyczne, muzyczne itd. W wyliczeniu tym brak pozycji, której można by przyporządkować opinie rzeczoznawców, w tym z zakresu prawa budowlanego.

Nie oznacza to, iż opinie takie utworami być nie mogą. Uznanie ich za utwory jest jednak możliwe jedynie w związku z posiadaniem przez nie indywidualnego i twórczego charakteru zgodnie z art. 1 ust. 1 u.p.a., zawierającym ogólną definicję utworu (przepis ten stanowi, iż utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, bez względu na jego wartość, przeznaczenie i sposób wyrażenia).

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w urzędowych interpretacjach. Na przykład zgodnie z pismem Izby Skarbowej w Gdańsku z dnia 12 grudnia 2003 r. (zn. BI/005/0803/03), „jeżeli praca wykonana przez Podatnika była twórcza tzn. niepowtarzalna, miała indywidualny charakter oraz spełniała wszystkie przesłanki utworu określone ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. - wówczas do dochodów osiąganych z tego tytułu będą miały zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodu.

W rozumieniu prawa autorskiego jako twórczy traktowany jest taki rezultat działalności, który na tyle związany jest z osobą twórcy, by było mało prawdopodobne, aby inna osoba podejmująca identyczne skierowany wysiłek twórczy uzyskała analogiczny lub zasadniczo zbliżony rezultat.

Ze stanu faktycznego wynika, że Podatnik na umowę zlecenia lub o dzieło opracowywał ekspertyzy techniczne, opinie i recenzje.

W tym zakresie uznanie tych opracowań budowlanych za przedmiot prawa autorskiego uzależnione jest od formy, w jakiej zostały one przeprowadzone. Jeżeli bowiem efektem takiej analizy jest konkretne opracowanie na piśmie, odznaczające się twórczą konstrukcją (układem czy też doborem analizowanego materiału), dzieło takie może zostać uznane za utwór. Przedmiotem prawa autorskiego nie może być natomiast samo wykonanie ekspertyzy zawierającej w swej treści jedynie ocenę, opinię czy recenzję dotyczącą obiektu budowlanego pod względem jego funkcjonalności i przydatności do użytkowania. (...)”

Status prawny opinii w prawie cywilnym

Opinia (ekspertyza) z zakresu budownictwa jest dobrem niematerialnym, czyli odrębnym przedmiotem obrotu cywilnoprawnego, wymagającym utrwalenia na określonym nośniku, np. dyskietce komputerowej. W celu jej opracowania powinny być zatem zawierane umowy o dzieło. Zamawiającemu opinię zależy bowiem na uzyskaniu określonego rezultatu, jakim jest zaopiniowanie (ocena) określonego stanu faktycznego, z uwzględnieniem specjalistycznej wiedzy opiniującego.
(...)

Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany>>