Art. 72 ust. 4 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. 2013, poz.1235 ze zm.) – dalej: ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku, daje inwestorowi podstawy do wydłużenia terminu, w jakim po nabyciu ostatecznej decyzji środowiskowej jest obowiązany wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji następczej określonej w art. 72 ust. 1 ww. ustawy. Może to nastąpić m.in. z uwagi na etapową realizację przedsięwzięcia.

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia. Zgodnie z art. 71 ust. 1 decyzja wymagana jest dla dwóch kategorii przedsięwzięć – mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Przedsięwzięcia należące do obu ww. kategorii zostały wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213, poz. 1397) - dalej r.p.o.ś. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, które może mieć miejsce w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji środowiskowej, służy weryfikacji wszystkich potencjalnych zagrożeń ze strony przedsięwzięcia dla środowiska, w wyniku czego wydana decyzja może formułować rozwiązania eliminujące te zagrożenia. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r. sygn. II OSK 1483/11 (Lex nr 1367291), decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach ma charakter „rozstrzygnięcia wstępnego” względem przyszłego zezwolenia na realizację konkretnego przedsięwzięcia inwestycyjnego i pełni wobec niego funkcję prejudycjalną”. Art. 72 ust. 1 ustawy zawiera katalog decyzji, przed których uzyskaniem konieczne jest uzyskanie decyzji środowiskowej. Uzyskaną decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach należy dołączyć do wniosku o wydanie decyzji ze wskazanego powyżej katalogu.


Złożenie wniosku zostało obwarowane przez ustawodawcę terminem, poprzez wskazanie, iż podmiot chcący ubiegać się o tzw. decyzję następczą powinien złożyć wniosek w terminie 4 lat od dnia, w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stała się ostateczna. Zgodnie z art. 16 k.p.a. ostateczne są decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Za ostateczną w omawianym przypadku będzie zatem należało uznać decyzję środowiskową wydaną przez organ I instancji, od której żadna uprawniona strona nie odwołała się w ustawowym terminie, bądź decyzję organu II instancji kończącą postępowanie poprzez utrzymanie decyzji organu I instancji w mocy, bądź orzekającą co do meritum w całości lub w części.

Wspomniany wyżej 4-letni okres na złożenie przez inwestora wniosku o decyzję następczą określa się potocznie mianem „ważności” decyzji środowiskowej. Należy zaznaczyć, że nie chodzi tu o ważność decyzji w sensie formalnoprawnym, tylko właśnie o przymiot polegający na możliwości ubiegania się w oparciu o tą decyzję o kolejne decyzje inwestycyjne. Z formalnego punktu widzenia nie istnieje instytucja „terminu ważności” decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, a przepisy art. 72 ust. 3 i 4 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku stanowią jedynie o terminie, biegnącym od daty uzyskania ostateczności przez decyzję środowiskową, w jakim należy złożyć wniosek o wydanie decyzji z katalogu z art. 72. Z tego względu za właściwszą należałoby uznać formę „termin obowiązywania” decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Należy również sprecyzować, że zachowanie terminu „ważności”/„obowiązywania” decyzji uzależnione jest od skutecznego złożenia wniosku o wydanie którejkolwiek z decyzji wskazanych w art. 72 ust. 1 ustawy.

Oznacza to, że wymagane jest aby podanie/wniosek spełniało wszystkie wymagania formalne. Jeżeli wymagania te nie zostaną spełnione, organ zobowiązany jest wezwać do uzupełnienia braków podania w trybie art. 64 § 2 kpa w terminie 7 dni, pod rygorem pozostawienia go bez rozpoznania.
Należy wskazać, iż ustawodawca, biorąc pod uwagę, że proces inwestycyjny w budownictwie jest procesem skomplikowanym, sformalizowanym, często wymagającym długiego czasu na zebranie dokumentacji koniecznej do przystąpienia do robót, wyszedł naprzeciw interesom inwestorów przewidując w art. 72 ust. 4 możliwość wydłużenia terminu obowiązywania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Termin czteroletni może bowiem ulec wydłużeniu o kolejne 2 lata, jeżeli zaistnieją ku temu określone w ustawie podstawy tj. realizacja planowanego przedsięwzięcia przebiega etapowo oraz nie uległy zmianie warunki określone w decyzji środowiskowej. Istotnym, jest aby wykazać łączne spełnienie tych ustawowych przesłanek.

@page_break@

Kiedy mówimy o etapowej realizacji przedsięwzięcia.
Etapowa realizacja polega na podzieleniu przedsięwzięcia na etapy, które są realizowane w różnym czasie. Do etapowej realizacji robót budowlanych odnosi się przede wszystkim art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r., poz. 1409) wskazując, iż jakkolwiek co do zasady pozwolenie na budowę dotyczy całego zamierzenia budowlanego, to w przypadku zamierzenia budowlanego obejmującego więcej niż jeden obiekt, pozwolenie na budowę może, na wniosek inwestora, dotyczyć wybranych obiektów lub zespołu obiektów, mogących samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Jeżeli pozwolenie na budowę dotyczy wybranych obiektów lub zespołu obiektów, inwestor jest jednak obowiązany przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu dla całego zamierzenia budowlanego.

Art. 3 ust. 1 pkt. 13 ustawy o dostępie do informacji o środowisku zawiera definicję przedsięwzięcia, w ramach której przedsięwzięcia powiązane technologicznie nakazuje kwalifikować jako jedno przedsięwzięcie. Wywnioskować z tego należy, że również jeżeli inwestycja ma być realizowana etapami, to dla całego przedsięwzięcia powinna być wydana jedna decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, którą następnie będzie można dołączać do wniosków o decyzje wskazane w katalogu z art. 72 ust. 1. dla realizacji kolejnych etapów (tzw. decyzje o charakterze inwestycyjnym dla poszczególnych etapów).

Kumulatywne spełnienie przesłanek, o których mowa była wyżej, tj: etapowa realizacja przedsięwzięcia oraz niezmienność warunków określonych w decyzji środowiskowej, daje inwestorowi możliwość złożenia wniosku w terminie 6 lat od dnia, w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stała się ostateczna. Warunkiem jest jednak, aby przed upływem pierwotnego terminu tj. 4 lat otrzymał on od organu, który wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, stanowisko, że realizacja planowanego przedsięwzięcia przebiega etapowo oraz nie zmieniły się warunki określone w tej decyzji. Zajęcie stanowiska następuje w drodze postanowienia (art. 72 ust. 4), na które uprawnionemu przysługuje prawo do wniesienia środka zaskarżenia w postaci zażalenia (art. 72 ust. 4a). Należy wskazać, iż termin określony w art. 72 ust. 4 jest terminem prawa materialnego, a jego upływ czyni bezprzedmiotowym postępowanie w przedmiocie wydania takiego postanowienia.

Obowiązek inwestora – wykazanie, że realizacja przedsięwzięcia przebiega etapowo.
Cytowany wyżej przepis, stanowiący dla inwestora podstawę do ubiegania się, a organu do zajęcia określonego w nim stanowiska odnosi się do faktycznego etapowego przebiegu realizacji przedsięwzięcia, które winno znajdować odzwierciedlenie co najmniej w posiadaniu przez inwestora np. pozwolenia na budowę dla części (np. jednego etapu) przedsięwzięcia.

Etapowa realizacja przedsięwzięcia nie może istnieć jedynie w sferze planów inwestora. Uprawniony organ w oparciu o powołany przepis może zająć stanowisko jedynie co do faktów – okoliczności mających miejsce w dacie wydawania postanowienia, nie zaś planów, czy zamierzeń inwestora, bądź ich dopuszczalności. W szczególności treść przywołanego przepisu nie daje organowi, który wydał decyzję środowiskową kompetencji do rozstrzygania bądź zajmowania stanowiska w przedmiocie możliwości etapowania przez inwestora jego zamierzenia. Tym samym fakt etapowania inwestycji w momencie ubiegania się przez inwestora o potwierdzenie tej okoliczności przez organ, który wydał decyzję środowiskową, winien zostać wykazany stosownymi dowodami (dokumentami). Ponadto, z opisu samej inwestycji powinno wynikać, iż realizacja przedsięwzięcia będzie przebiegała w poszczególnych etapach, które są możliwe do rozróżnienia.

Etapowa realizacja przedsięwzięcia, określona w art. 72 ust. 4 ustawy o dostępie do informacji o środowisku polega na budowie poszczególnych odcinków/elementów danego obiektu w określonych odstępach czasowych. Z praktycznego punktu widzenia, ubieganie się o tego typu postanowienie powinno nastąpić, gdy ma się pewność, że nie zajdzie konieczność wprowadzenia zmian w zamierzeniu inwestycyjnym (przedsięwzięciu) wiążących się ze zmianą warunków określonych w decyzji środowiskowej. W przypadku wystąpienia takich okoliczności, może pojawić się konieczność zmiany dotychczasowej decyzji lub wydania nowej.

Biorąc pod uwagę powyższe względy, o etapowej realizacji danego przedsięwzięcia, a tym samym możliwości wydania postanowienia o którym mowa w art. 72 ust. 4 ustawy o dostępie do informacji o środowisku, można przesądzić najwcześniej w momencie uzyskania przez inwestora ostatecznego pozwolenia na budowę dla etapu inwestycji. Czynność złożenia wniosku o pozwolenie na budowę dla części zamierzenia budowlanego nie będzie wystarczająca dla stwierdzenia etapowej realizacji, albowiem o dopuszczalności etapowej realizacji danego zamierzenia decyduje organ architektoniczno – budowlany. W sytuacji, w której wniosek inwestora o pozwolenie na budowę dla części zamierzenia nie spotkałby się z aprobatą organu architektoniczno – budowlanego, a tym samym wykluczona zostałaby możliwość etapowania danego zamierzenia, wcześniejsze stanowisko organu ochrony środowiska odnoszące się do etapowania inwestycji okazałoby się całkowicie bezpodstawne i odnoszące się do okoliczności nie mających miejsca w rzeczywistości. Ponadto zauważyć należy, że plany inwestycyjne wnioskodawcy również mogą ulec zmianie po zajęciu stanowiska przez ten organ, co czyniłoby je nieprawdziwym i nieuprawnionym.