Chodzi o art. 135 ust. 1 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (BFG), który przewiduje, że postępowanie egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji, wszczęte przed wszczęciem przymusowej restrukturyzacji, podlega umorzeniu. Natomiast ust. 4 art. 135 mówi, że w czasie trwania przymusowej restrukturyzacji w stosunku do podmiotu w restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego i postępowania zabezpieczającego.
Czytaj w LEX: Rogoziński Dawid, Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów - KOMENTARZ PRAKTYCZNY >>>
Brakuje więc formułowania „skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji”, co powoduje wątpliwości, czy nowe postępowania zabezpieczające mogą zostać wszczęte. Zdaniem prawników, gdyby celem ustawodawcy było wyłączenie możliwości prowadzenia wobec podmiotu restrukturyzowanego jakichkolwiek postępowań zabezpieczających, to treść art. 135 ust. 1 ustawy o BFG byłaby zupełnie inna.
- W takim przypadku ust. 1 nie mógłby stanowić, że regulacja dotyczy wyłącznie postępowań skierowanych do majątku podmiotu w restrukturyzacji, a wskazywałby, że umorzeniu podlegają wszystkie postępowania egzekucyjne lub zabezpieczające. Skoro ust. 1 wskazuje jakich postępowań dotyczy zakaz, to nie sposób pomijać tej regulacji przy interpretacji normy wynikającej z ust. 4 tego przepisu. Nie jest celem ustawodawcy różnicowanie toczących się już postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających oraz tych postępowań, które mają być dopiero wszczęte. Do takiego wniosku prowadziłaby odmienna interpretacja wskazanych przepisów - uważa Radosław Górski, radca prawny.
Czytaj w LEX: Umowy kredytu i pożyczki w przymusowej restrukturyzacji i w postępowaniu upadłościowym banku >>>
Według niego wniosek o zabezpieczenie, które ma polegać na unormowaniu praw i obowiązków stron umowy kredytu poprzez wstrzymanie spłat dokonywanych na podstawie nieważnej umowy kredytu nie jest skierowany do majątku podmiotu w restrukturyzacji, a wobec tego w świetle art. 135 ust. 1 w zw. z ust. 4 ustawy o BFG jest dopuszczalny. Umożliwienie zaprzestania spłaty rat wynikających z nieważnej umowy kredytu nie uszczupli majątku banku. Jest to sytuacja zupełnie odmienna od tej, w której wniosek dotyczyłby np. zajęcia rachunku, wierzytelności, czy nieruchomości należących do podmiotu znajdującego się w restrukturyzacji, a wobec tego byłby skierowany do majątku tego podmiotu - twierdzi Radosław Górski.
Na bakier z konstytucją
Najwięcej wniosków trafia do XXVIII Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Warszawie. - Wniosków jest obecnie stosunkowo dużo. Nie jest prowadzona odrębna statystyka obejmująca wnioski skierowane przeciwko temu konkretnemu bankowi. Wnioski są składane przez kredytobiorców i na bieżąco rozpoznawane. Także w pozostałych wydziałach pierwszoinstancyjnych, w których prowadzone są sprawy dotyczące umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do walut obcych (dotyczy to spraw, które wpłynęły przed utworzeniem Wydziału XXVIII) takie wnioski są składane - wyjaśnia Sylwia Urbańska, rzecznik prasowy tego sądu
Podkreśla, że nie można jednak mówić o jednolitości w rozpoznawaniu wniosków o zabezpieczenie w tego rodzaju sprawach. Sąd może taki wniosek rozpoznać merytorycznie – uwzględnić lub oddalić, bądź też formalnie – odrzucić lub umorzyć postępowanie w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie.
W ubiegłym tygodniu w sądzie tym zapadło np. korzystne dla frankowicza postanowienie. I co istotne warszawski SO uzasadniając je stwierdził, że "przewidziany w art. 135 zakaz wszczynania postępowania zabezpieczającego w stosunku do podmiotu w przymusowej restrukturyzacji rozumiany jako zakaz wszelkich postępowań zabezpieczających koliduje z motywem 5 Dyrektywy oraz art. 64 Konstytucji. Taka sytuacja pozwala na odejście od literalnego brzmienia tego przepisu. Przyjęcie wykładni zwężającej, ograniczającej się jedynie do postępowań zabezpieczających dotyczących roszczeń pieniężnych, jest zgodne z celem BFGU oraz Dyrektywy, gdyż zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego nie zmniejszają majątku banku. W konsekwencji należy uznać, że przewidziany w art. 135 ust. 4 BFGU zakaz wszczynania postępowań zabezpieczających nie obejmuje zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych, a tym samym, że wniosek powodów w sprawie niniejszej jest dopuszczalny".
Prawnicy chwalą orzeczenie.
- Wyrażony przez Sąd Okręgowy w Warszawie XXVIII Wydział Cywilny pogląd jest oczywiście słuszny. W szczególności trafnie określony został przez sąd zakres ograniczenia możliwości egzekwowania lub zabezpieczenia roszczeń przeciw bankowi w restrukturyzacji - uważa Marcin Szymański, adwokat, partner w Kancelarii Drzewiecki, Tomaszek.
Celem wynikającego z art. 135 ustawy jest zapewnienie wszystkim wierzycielom poddanego restrukturyzacji banku równego traktowania, a w szczególności równych szans uzyskania zaspokojenia przysługujących przeciw restrukturyzowanemu bankowi roszczeń. Z tej przyczyny art. 135 ust 1 BFGU wskazuje na postępowania egzekucyjne lub zabezpieczające skierowane do majątku podmiotu w restrukturyzacji.
Myśli on podobnie jak inni prawnicy. - Postępowania zabezpieczające nie skierowane do majątku restrukturyzowanego banku, co do zasady nie wpłyną na szanse uzyskania zaspokojenia z tego majątku roszczeń przez innych wierzycieli. Z tej przyczyny wykładni art. 135 ust. 4 BFGU dokonywać należy w kontekście wskazanym w art. 135 ust. 1 i odnosić do postepowań egzekucyjnych i zabezpieczających skierowanych do majątku restrukturyzowanego banku. Wspomniane ograniczenie dotyczy to głownie zabezpieczenia lub egzekucji roszczeń o zasądzenie świadczenia - podkreśla.
Według niego wynikające z art. 189 k.c. roszczenie procesowe konsumenta o ustalenie nieistnienia stosunku umownego mającego wynikać z umowy kredytu nieważnej, w następstwie bezskuteczności zamieszczonych w niej abuzywnych postanowień ma charakter niepieniężny. Nie jest to roszczenie skierowane do majątku pozwanego i nie pociąga za sobą bezpośrednio obowiązku spełnienia przez niego jakiegokolwiek świadczenia umniejszającego ten majątek.
Przyjęte przez sąd rozwiązanie odpowiednio godzi ze sobą potrzebę ochrony konsumenta z realizacją celów ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji.
Sprawdź książki w internetowej księgarni Profinfo.pl:
"Dochodzenie roszczeń z umów kredytów frankowych. Praktyka, orzecznictwo, pytania i odpowiedzi" >
Brak zabezpieczenia - co to oznacza?
Co jednak w sytuacji, kiedy sąd nie przyzna takiego zabezpieczenia? - Niewątpliwie brak takiego zabezpieczania utrudni, a w zasadzie uniemożliwi, egzekwowanie od banku tzw. nadpłaty, czyli różnicy pomiędzy tym, co kredytobiorca wpłacił do banku (suma rat kapitałowo – odsetkowych, ubezpieczeń, prowizji, innych opłat) a kwotą udostępnionego kredytu. W wielu przypadkach kwoty te opiewają na kilkadziesiąt czy nawet kilkaset tysięcy złotych. Nie pomaga temu sytuacja, w której raty kredytów „frankowych” w ostatnich miesiącach – z uwagi na wzrost kursu franka szwajcarskiego i dwukrotne podwyższenie stóp procentowych przez Narodowy Bank Szwajcarii – cały czas rosną. W efekcie klient regulujący raty takiego kredytu stoi przez ogromnym dylematem, czy rzeczywiście powinien płacić taką ratę - wyjaśnia adwokat Karolina Pilawska.
Czytaj w LEX: Węgrzynowski Łukasz: Wadliwość umowy kredytu frankowego >>>
W jej opinii należy mieć świadomość, że nieregulowanie rat w terminie może skutkować uruchomieniem procedury windykacyjnej, a następnie wypowiedzeniem umowy kredytu i postawieniem zobowiązania w stan natychmiastowej wymagalności. W efekcie taki kredytobiorca jest narażony na konieczność prowadzenia drugiego procesu, tym razem z powództwa banku. Niemniej w świetle okoliczności związanych z sytuacją samego banku każde rozwiązanie wymaga rozważenia. Sytuacja jest bezprecedensowa, więc i rozwiązania muszą być nowatorskie.
Sprawdź również książkę: Przewodnik frankowicza >>