Pytanie:
Czy jest możliwość wywiezienia ze swojej działki piasku (w celu nawiezienia działki ziemią czarną z autostrady)? Jeśli tak, to jaka jest procedura wymiany ziemi? Czy wymagana jest jakaś dokumentacja na rozpoznanie złoża, rekultywacja terenu?
Odpowiedź:
Z treści pytania nie wynika, o jakie grunty chodzi i w jakim celu ma nastąpić „wymiana gruntów”, stąd nie jest możliwe udzielenie precyzyjnej odpowiedzi na pytanie.
„Wywiezienie” piasku ze swej działki jest oczywiście możliwe, jednak najpierw należy ten piasek pozyskać, a to można wykonać, korzystając z różnych regulacji. Od tego, który przepis zastosujemy, zależy dalsze postępowanie.
Inną kwestię stanowi nawiezienie „czarnej ziemi z autostrady”.
Uzasadnienie
Generalnie przepisy prawa nie definiują pojęcia „wymiany gruntu” w rozumieniu opisanym w pytaniu. W języku potocznym może ono oznaczać m.in. zdjęcie wierzchniej warstwy gleby (ziemi) i nawiezienie innego materiału ziemnego. Pamiętać jednak należy, że wierzchnia warstwa liczona jest ok. 0,5 m p.p.t.
W przypadku gruntów rolnych lub leśnych oraz chęci nawiezienia czarnoziemu w celu „polepszenia wartości użytkowych gruntów” zastosowanie znajdują przepisy ustawy z 3.02.1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – dalej u.o.g.r.l. Jak sama nazwa wskazuje, ustawa określa zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji i poprawiania wartości użytkowej gruntów – art. 1 u.o.g.r.l. Na podstawie ww. regulacji rolnik bez jakiegokolwiek zezwolenia organu może na swoim gruncie zdjąć warstwę humusową (średnio do 0,3 m p.p.t.) i wymienić ją na inną, jeśli ma to służyć polepszeniu gruntu. Powyższe wynika z art. 3 ust. 1 pkt 4 u.o.g.r.l. Zdjętą warstwę humusu rolnik powinien zagospodarować na własnym terenie, a jeśli jest to niemożliwe przekazać ją do zagospodarowania innemu podmiotowi.
Jednak, usuwając masy ziemne z powierzchni, możemy doprowadzić do czasowego lub trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolnej oraz ich degradacji lub dewastacji – art. 4 pkt 11, 16 i 17 u.o.g.r.l. Zgodnie z art. 20 ust. 1 u.o.g.r.l., grunt degradowany lub dewastowany podlega rekultywacji na koszt sprawcy, który winien uzyskać decyzje wymagane art. 22 ust. 1 u.o.g.r.l. W przypadku wyłączenia gruntów z produkcji bez wymaganych decyzji (art. 11 ust. 1 u.o.g.r.l.) przewidziane są kary, o których mowa w art. 28 u.o.g.r.l.
Piasek jest kopaliną i jako taki podlega wymogom ustawy z 9.06.2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze – dalej pr. geol. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 2 pr. geol. na wydobywanie kopaliny (piasku ze złoża) wymagane jest uzyskanie koncesji. Istnieje możliwość wydobywania piasków i żwirów przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności (użytkowania wieczystego) bez prawa rozporządzania wydobytą kopaliną. Jednak muszą zostać spełnione warunki określone w art. 4 pr. geol. Jeżeli osoba będzie wykonywała roboty ziemne polegające na „wydobyciu” piasku bez ww. decyzji (czyli bezprawnie), może również zostać wszczęte postępowanie w sprawie naliczenia opłaty podwyższonej – art. 140 pr. geol., za wyjątkiem wydobycia na potrzeby własne, o którym mowa w art. 4 pr. geol.
Jak wynika z treści pytania, „wydobyty piasek” będzie wywieziony. Powyższe oznacza, że nie można skorzystać z art. 2 pkt 3 ustawy z 14.12.2012 r. o odpadach – dalej u.o., zgodnie z którym do niezanieczyszczonej gleby i innych materiałów występujących w stanie naturalnym, wydobytych w trakcie robót budowlanych, pod warunkiem, że materiał ten zostanie wykorzystany do celów budowlanych w stanie naturalnym na terenie, na którym został wydobyty, nie stosuje się przepisów ustawy (u.o.). W wypadku innym niż opisany powyżej, tj. wywiezienie piasku, zastosowanie znajdują przepisy u.o., a wykorzystanie przedmiotowego piasku może odbywać się jedynie w sposób przewidziany dla postępowania z odpadami – jednak nie to jest przedmiotem rozważań.
Nie wiemy również, czy nawiezione masy ziemne „z autostrady” będą produktem czy odpadem.
Właściciel działek, który nawiózł ziemię niewiadomego pochodzenia na swoje grunty, mógł zdegradować te grunty, a nawet je zdewastować – patrz u.o.g.r.l. Ponadto, nawożąc ziemię niewiadomego pochodzenia, mógł doprowadzić do skażenia tych gruntów – ustawa z 27.04.2001 r. – Prawo ochrony środowiska oraz ustawa z 13.04.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Przekształcając rzeźbę terenu, mógł doprowadzić do niekorzystnych zmian stosunków wodnych – ustawa z 18.07.2001 r. Prawo wodne. Naruszone również mogły zostać zasady określone w u.o.
Jeżeli właściciel „zasypuje” powstałe zagłębienie odpadem, bez stosownych zezwoleń (art. 41 u.o.) – prowadzi składowanie odpadów w miejscu do tego nieprzeznaczonym; takim odpadem może być „ziemia z autostrady”. Wówczas posiadacz odpadów (w tym przypadku właściciel gruntu) będzie zobowiązany do ich usunięcia – art. 26 ust. 1 u.o. W przeciwnym wypadku wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania.
Każdy inny niż określony w art. 2 u.o. sposób gospodarowania masami ziemnymi wyznaczają przepisy u.o.
Czy jest możliwość wywiezienia piasku ze swojej działki?
Przeczytaj odpowiedź eksperta LEX Prawo Ochrony Środowiska.
