Członkostwo w spółdzielni mieszkaniowej nie jest związane z określonym typem prawa majątkowego łączącego członka ze spółdzielnią i to także wówczas, gdy spółdzielnia nie zarządza nieruchomością, na której znajduje się lokal członka spółdzielni. Obok zaspokajania potrzeb mieszkaniowych członków spółdzielnia ma także inne cele ustawowe (prowadzenie działalności społecznej, oświatowo-kulturalnej na rzecz swoich członków i ich środowiska). Z działalności tej korzystać mają wszyscy członkowie spółdzielni.



Nawiązanie członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej

Członkostwo w spółdzielni jest prawem niemajątkowym o charakterze osobistym – por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2012 r. sygn. II CZ 185/11, LEX nr 1162667. Ze stosunku członkostwa wynikają prawa podmiotowe, zarówno majątkowe, jak i organizacyjne, a swoistą cechą tych praw jest m.in. to, że ich treść jest identyczna dla każdego członka. Z art. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) – dalej u.s.m. wynika, iż członkiem spółdzielni mieszkaniowej mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne. W przypadku osób fizycznych mogą być to osoby niemające zdolności do czynności prawnych lub mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Zgodnie z art. 12 k.c. nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie, natomiast w myśl art. 15 k.c. ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo. W stosunku do członków spółdzielni mieszkaniowych niemających zdolności do czynności prawnych albo mających ograniczoną zdolność do czynności prawnych obowiązują postanowienia art. 15 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 z późn. zm.) – dalej pr. sp., w myśl których nie mogą oni być członkami organów spółdzielni, a w walnym zgromadzeniu biorą udział przez swoich ustawowych przedstawicieli. Członkami spółdzielni mogą być oboje małżonkowie, choćby spółdzielcze prawo do lokalu albo prawo odrębnej własności lokalu przysługiwało tylko jednemu z nich. Małżonkowi członka przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni.

Zauważyć należy, iż powyższy przepis pozwala na członkostwo w spółdzielni obojgu małżonków, nawet wtedy, gdy tylko jednemu z nich przysługuje prawo do lokalu. Samo pozostawanie członkiem spółdzielni nie powoduje bowiem za sobą obowiązku ustanowienia lub przeniesienia przez spółdzielnię praw do lokali na rzecz członka. Obowiązek taki wynika z odrębnych umów, których skutkiem ma być ustanowienie takich praw. Można zatem przyjąć w poczet członków określone osoby bez powstania ze strony spółdzielni mieszkaniowej obowiązku dostarczenia im lokali lub domów, gdyż sam fakt bycia członkiem spółdzielni mieszkaniowej nie powoduje jeszcze powstania roszczenia członka o ustanowienie na jego rzecz praw do lokalu. W tym zresztą przypadku małżonkowie dysponują wspólnie jednym lokalem, do którego ustanowiono spółdzielcze prawo lub który stanowi własność obojga lub własność jednego z nich – por. Ewa Bończak-Kucharczyk: Komentarz do art. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, stan prawny: 30 września 2012 r., publ. LEX. Roszczenie to przysługuje zarówno małżonkom, którym przysługuje tytuł prawny do lokalu (spółdzielcze prawo lub współwłasność) razem z małżonkiem, który już jest członkiem spółdzielni, jak i małżonkom, którzy nie dzielą tytułu prawnego do lokalu z małżonkami będącymi członkami spółdzielni. Co więcej, roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni przysługiwać będzie również małżonkowi takiego członka, który jeszcze nie posiada tytułu prawnego do żadnego lokalu, a dopiero oczekuje na wybudowanie lokalu i ustanowienie takiego tytułu przez spółdzielnię.
 

Art. 3 ust. 5 u.s.m. stanowi, iż jeżeli prawo odrębnej własności lokalu albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu należy do kilku osób, członkiem spółdzielni jest tylko jedna z nich, chyba że przysługuje ono wspólnie małżonkom. W wypadku zgłoszenia się kilku uprawnionych rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez spółdzielnię terminu wystąpienia do sądu wyboru dokonuje spółdzielnia.
Jeśli chodzi o osoby prawne, zgodnie z art. 3 ust. 3 u.s.m., mogą być one członkami spółdzielni mieszkaniowej, jednakże nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego. Tak więc osobom tym będzie przysługiwać własność lokalu (mieszkalnego i użytkowego), a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i użytkowego w tym garażu. Mogą też wynajmować lokale od spółdzielni.
(...)

Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany>>