Art. 31 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przysparzał trudności interpretacyjnych w przypadku byłych leasingobiorców, którzy kupowali samochód, który dotychczas ubezpieczali i z którego korzystali w ramach leasingu. Wskazany przepis stanowi, że w sytuacji, gdy własność pojazdu mechanicznego nabywa jego wcześniejszy posiadacz, który nie będąc jeszcze właścicielem zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, to umowa ubezpieczenia OC nie wznawia się automatycznie, tak jak ma to miejsce w innych sytuacjach.

Z zawarciem nowej umowy ubezpieczenia OC komunikacyjnego nowy właściciel nie musi czekać do końca okresu ochrony z umowy obowiązującej w momencie nabycia pojazdu. W przypadku nabycia pojazdu przepisy prawa pozwalają bowiem wypowiedzieć tę umowę ze skutkiem natychmiastowym, o czym przypomina w najnowszym stanowisku Komisja Nadzoru Finansowego.

Czytaj również: Umowy leasingu są pełne niebezpieczeństw >>

 

Były leasingobiorca może wypowiedzieć umowę

Niektórzy ubezpieczyciele w takich przypadkach przyjmowali, że samo nabycie własności pojazdu nie wyłącza automatycznego wznowienia się umowy ubezpieczenia OC na okres kolejnych dwunastu miesięcy, a także nie uprawnia nowego właściciela do wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym umowy ubezpieczenia OC ppm, w toku której doszło do nabycia własności pojazdu. Nadzorca uznał, że nie jest to prawidłowa interpretacja.

KNF przypomniał, że zasady określone w art. 31 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK dotyczą także sytuacji, gdy własność pojazdu mechanicznego nabywa jego wcześniejszy posiadacz, który nie będąc jeszcze właścicielem zawarł umowę ubezpieczenia OC ppm (np. były leasingobiorca kupuje pojazd, który dotychczas ubezpieczał i z którego korzystał w ramach umowy leasingu).

Tu również następuje zmiana właściciela, co powoduje, że umowa ubezpieczenia OC nie wznawia się, zaś ubezpieczający – stając się jednocześnie nowym właścicielem – może wypowiedzieć tę umowę ze skutkiem natychmiastowym. KNW wskazuje, że taką interpretację potwierdza orzecznictwo, np. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 3 marca 2016 r., sygn. III Ca 184/16.

Niewłaściwa praktyka ubezpieczycieli uderza we właścicieli aut

Stosowana przez niektóre zakłady ubezpieczeń praktyka w ocenie KNF jest sprzeczna z przepisami prawa i może być szczególnie dotkliwa dla posiadaczy pojazdów, którzy zawierali umowy ubezpieczenia OC w warunkach ograniczonej swobody wyboru ubezpieczyciela. W umowach zawieranych w takich przypadkach składka może być wyższa od przeciętnej.

Posiadacz, który zawarł w takich warunkach umowę ubezpieczenia komunikacyjnego OC, a potem kupił ubezpieczony przez siebie pojazd, mógł chcieć jak najszybciej wypowiedzieć tę umowę (np. znalazł na rynku tańszą ofertę po tym, gdy stał się już nowym właścicielem ubezpieczonego pojazdu). Zmuszony był jednak kontynuować ochronę ubezpieczeniową przynajmniej do upływu dwunastomiesięcznego okresu ubezpieczenia, jeżeli zakład ubezpieczeń, z którym zawarł umowę ubezpieczenia OC ppm, odmawiał mu prawa do wypowiedzenia tej umowy ze skutkiem natychmiastowym.

Praktyka ta była opisywana i kwestionowana w pismach klientów zakładów ubezpieczeń kierowanych do nadzorcy. Reagując na te sygnały KNF w pierwszej kolejności wezwała wybrane krajowe zakłady ubezpieczeń do opisania sposobu postępowania w przypadku uzyskania informacji o nabyciu własności pojazdu mechanicznego przez jego wcześniejszego posiadacza, który nie będąc jeszcze jego właścicielem zawarł umowę ubezpieczenia OC. Pozwoliło to ustalić, że praktyka rynkowa jest w tym względzie niejednolita: część zakładów postępuje w sposób uznany przez KNF za zgodny z przepisami prawa, ale są też i takie, które działają odmiennie. Z tej przyczyny nadzorca w październiku i listopadzie 2020 r. wydał szereg zaleceń dla tych zakładów ubezpieczeń, które w złożonych wyjaśnieniach wskazały na stosowanie praktyki uznanej przez KNF za sprzeczną z przepisami prawa, a teraz wezwał towarzystwa do prawidłowej interpretacji przepisu art. 31 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK.

Podsumowując według KNF przejście lub przeniesienie prawa własności pojazdu, w stosunku do którego zawarto umowę ubezpieczenia OC  rodzi następujące skutki:

  1. Przejście praw i obowiązków z umowy ubezpieczenia OC na nabywcę pojazdu (art. 31 ust. 1 zd. 1 uuo in fine).
  2. Powstanie po stronie nabywcy pojazdu uprawnienia do wypowiedzenia na piśmie umowy ubezpieczenia OC (art. 31 ust. 1 zd. 2 uuo).
  3. Brak automatycznego zawarcia umowy ubezpieczenia OC  na kolejny dwunastomiesięczny okres ochrony, jako skutek wyłączenia stosowania art. 28 uuo (art. 31 ust. 1 zd. 4 uuo).
  4. Powstanie uprawnienia zakładu ubezpieczeń do dokonania rekalkulacji składki ubezpieczeniowej za okres od momentu przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu, w przypadku niewypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC  przez nabywcę (art. 31 ust. 2 zd. 1 uuo).
  5. Powstanie uprawnienia nabywcy do żądania rekalkulacji składki za okres od momentu nabycia własności pojazdu (art. 31 ust. 2 zd. 2 uuo).

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.