Amortyzacja środków trwałych w firmie - od czego zacząć?

Zasadą jest, że wydatków na nabycie czy wytworzenie środka trwałego nie można bezpośrednio zaliczać w koszty, ale powinny one być rozliczane w czasie w ramach ich amortyzacji, która stanowi rachunkowy opis procesu ich zużywania na potrzeby działalności gospodarczej. Mimo że w aspekcie podatkowym proces ten jest znacznie uproszczony, to i tak budzi wiele wątpliwości.

Krok 1. Ustal wartość początkową środka trwałego

Wartość początkowa jest wartością, od której nalicza się odpisy amortyzacyjne, i stanowi odwzorowanie poniesionych na środek trwały przez podatnika nakładów.

Uwaga!

Możliwe jest określenie wartości początkowej lokali mieszkalnych w sposób uproszczony, przyjmując wartość metra kwadratowego w wysokości 988 zł. W przypadku wyboru metody uproszczonej można stosować jedynie stawkę amortyzacji 1,5%, ale koszty ulepszeń zaliczane będą mogły być bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodu.

Zasadą jest, że za wartość początkową środków trwałych uważa się:

1. w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia;

2. w razie częściowo odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia powiększoną o wartość przychodu wynikającego z częściowej nieodpłatności,

3. w razie wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia;

4. w razie nabycia nieodpłatnie – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa określa tę wartość w niższej wysokości.

5. w razie nabycia w zamian za świadczenie niepieniężne - wartość wierzytelności (należności) uregulowanej w wyniku wykonania świadczenia niepieniężnego

6. w razie prowadzenia przez podatnika niebędącego polskim rezydentem podatkowym działalności gospodarczej w Polsce przez zagraniczny zakład - wartość przyjęta dla celów podatkowych i wynikająca z ksiąg podatkowych tego podatnika, niezaliczona do kosztów w jakiejkolwiek formie, nie wyższa jednak od wartości rynkowej składnika majątku.

Pamiętaj!

Wycena nieodpłatnie nabytych środków trwałych nie wymaga udziału rzeczoznawcy majątkowego, zbyt wysoka wycena, odbiegająca od wartości rynkowej, może zostać jednak zakwestionowana w trakcie ewentualnej kontroli.

Zobacz także: Amortyzacja w firmie sposobem na pomniejszenie kosztów

Odrębnie uregulowano wartość początkową środków trwałych wnoszonych jako aport. Będzie to wówczas wartość początkowa, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne u wnoszącego, jeżeli przedmiot wkładu był poprzednio amortyzowany (kontynuacja amortyzacji), wydatki na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie, jeżeli przedmiot wkładu nie był amortyzowany, lub wartość rynkowa, jeżeli ustalenie wydatków osoby fizycznej wnoszącej aport jest niemożliwe i przedmiot wkładu nie był wykorzystywany przez wnoszącego wkład w prowadzonej działalności. Odrębnie uregulowano również wartość początkową środków trwałych otrzymanych w związku z likwidacją osoby prawnej jako ustaloną przez podatnika wartość poszczególnych środków trwałych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.

Za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. Koszty te obejmują w szczególności: koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji.

Pamiętaj!

Ceną nabycia jest cena netto, z wyjątkiem przypadków, gdy podatnik nie jest uprawniony do odliczenia VAT. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu.

Za koszt wytworzenia uważa się natomiast wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za pracę wraz z pochodnymi i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się zaś wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych.

Do wartości początkowej wlicza się jedynie koszty finansowe (np. odsetki od pożyczek i prowizje) naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

Cenę nabycia oraz koszt wytworzenia koryguje się o różnice kursowe; powiększa się ją również o ewentualne koszty montażu.

Jeżeli podatnik nie może ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych, wartość początkową przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika według cen rynkowych z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia ich zużycia. Jeżeli natomiast podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia środków trwałych, niezbędne będzie określenie tej wartości przez rzeczoznawcę na podstawie cen rynkowych.

Specyficzne reguły obowiązują, gdy środek trwały ma kilku właścicieli. Wartość początkową ustala się wówczas proporcjonalnie do udziału podatnika we własności. Wyjątkowo, w przypadku wspólności majątkowej małżonków, można przyjąć całą wartość początkową, chyba że małżonkowie wykorzystują środek trwały w odrębnych działalnościach (wówczas należy przypisać im udziały w wartości początkowej po 50%).

Uwaga!

W niektórych przypadkach (zmiany formy prawnej, podjęcia na nowo działalności gospodarczej po przerwie krótszej niż trzy lata, zmiany działalności między małżonkami) zachodzi konieczność kontynuacji amortyzacji. Jako wartość początkową należy wówczas przyjąć wartość z poprzedniej ewidencji.

(...)

Czytaj więcej: Kompas Księgowo-Kadrowy